Przejdź do zawartości

Sara (księżna Yorku)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sara
Ilustracja
Sarah Ferguson (2017)
Wizerunek herbu
Księżna Yorku
Okres

od 23 lipca 1986

Jako żona

Andrzeja, księcia Yorku

Poprzedniczka

Elżbieta Bowes-Lyon

Dane biograficzne
Data i miejsce urodzenia

15 października 1959
Londyn

Ojciec

Ronald Ferguson

Matka

Susan Mary Wright

Mąż

Andrzej, książę Yorku
(śl. 1986, roz. 1996)

Dzieci

księżniczka Beatrycze
(ur. 1988)
księżniczka Eugenia
(ur. 1990)

Odznaczenia
Order Uśmiechu

Sara, księżna Yorku z domu Ferguson, Sarah Margaret Ferguson (ur. 15 października 1959 w Londynie) – brytyjska pisarka, osobowość telewizyjna, producentka filmowa; od 1986 do 1996 członkini brytyjskiej rodziny królewskiej jako żona Andrzeja, księcia Yorku.

Rodzina i edukacja

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się 15 października 1959 w London Welbeck Hospital w Londynie. Jej ojcem był major Ronald Ferguson (zm. 16 marca 2003 z powodu zawału serca[1]), a matką – Susan z domu Wright (zm. 21 września 1998 w wypadku samochodowym w Argentynie[2]). Rodzice Sarah rozstali się w 1974, po czym matka wyszła w 1975 za Hectora Barrantesa, gracza polo[3], a ojciec ożenił się w 1976 z Susan Deptford[4].

Sarah dorastała w posiadłości ojca w Dummer. Ma siostrę, Jane Luedecke[5] oraz troje przyrodniego rodzeństwa: brata Andrew Fergusona[6], siostrę Alice Stileman[7] i siostrę Elizabeth Cobb[8]. Uczęszczała do Daneshill School w Stratfield Turgis, a następnie do Hurst Lodge School w Ascot. W wieku 18 lat ukończyła Queen’s Secretarial College i rozpoczęła pracę w galerii sztuki[9].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Była związana z przedsiębiorcą Paddym McNallym[10]. W czerwcu 1985 została przedstawiona księciu Andrzejowi, drugiemu synowi Elżbiety II, królowej Zjednoczonego Królestwa i Filipa, księcia Edynburga, przez ówczesną bratową Andrzeja, księżną Dianę, która zaprosiła Sarę na organizowane przez królową przyjęcie z okazji Royal Ascot i przydzieliła jej miejsce obok księcia[10]. Wkrótce zostali parą, a 19 lutego 1986 się zaręczyli[11], co Pałac Buckingham ogłosił oficjalnie 17 marca[12]. Po ogłoszeniu zaręczyn para wzięła udział w sesji fotograficznej i udzieliła wywiadu. Sara i Andrzej są ze sobą daleko spokrewnieni poprzez bycie potomkami Williama Cavendisha, 4. księcia Devonshire i Jakuba I, króla Szkocji i Anglii[13]. 23 lipca 1986 o godz. 11:30 para pobrała się w opactwie westminsterskim w Londynie[14]. Ceremonii przewodniczył arcybiskup Canterbury, Robert Runcie. Z racji nadania Andrzejowi przez królową Elżbietę II tytułu księcia Yorku[15], Sarah otrzymała tytuł: Jej Królewska Wysokość Księżna Yorku. Małżonkowie po ślubie pojechali w pięciodniową podróż na Azory i pływali promem Britannia po Oceanie Atlantyckim.

25 stycznia 1988 Pałac Buckingham ogłosił pierwszą ciążę księżnej[16]. 8 sierpnia o godz. 8:18 w Portland Hospital w Londynie urodziła się córka pary[17], Beatrycze Elżbieta Maria[18]. 12 września 1989 poinformowano, że para książęca spodziewa się narodzin drugiego dziecka[19]. 23 marca 1990 w Portland Hospital w Londynie księżna Yorku urodziła drugą córkę, Eugenia Wikorię Helenę[20].

Z racji swojego swobodnego stylu życia Sara mierzyła się z częstą krytyką ze strony Pałacu Buckingham oraz prasy, co wywołało w niej rozczarowanie życiem w rodzinie królewskiej i depresję[21]. Sensację w mediach wywołały spekulacje o jej romansie z Steve’em Wyattem[21]. 19 marca 1992 rodzina królewska ogłosiła separację księcia Andrzeja i księżnej Sary z powodu „różnic nie do pogodzenia”[22]. Według Ferguson, jedną z przyczyn rozpadu małżeństwa była częsta nieobecność księcia, który był zaangażowany w sprawy marynarki, co prowadziło do tego, że małżonkowie widzieli się ze sobą jedynie przez około 40 dni w roku[23]. Królowa ogłosiła, że księżna Yorku nie będzie pełniła więcej obowiązków w imieniu korony oraz, że monarchini nie będzie odpowiadała za długi synowej.

W sierpniu 1992 brytyjski tabloid „Daily Mirror” opublikował fotografie skąpo ubranej księżnej w towarzystwie amerykańskiego milionera, Johna Bryana[24]. Publikacja spowodowała krytykę w kierunku Ferguson i pogłębiła jej konflikt z rodziną królewską[25]. Francuski magazyn „Paris Match”, który również przedrukował zdjęcia, otrzymał karę finansową w wysokości 84 tys. funtów[26].

30 maja 1996 Sąd Najwyższy w Londynie orzekł rozwód Sary i Andrzeja[27]. Tytuł księżnej początkowo pozostał bez zmian, miała jedynie nie używać predykatu Jej Królewskiej Wysokości. Sytuacja zmieniła się w sierpniu 1996, kiedy w obliczu rozwodu księcia Karola królowa uregulowała sprawy tytułów, pozbawiając rozwiedzione małżonki książąt możliwości używania predykatu. Nowy tytuł Ferguson brzmiał Sara, księżna Yorku. Po rozwodzie otrzymała również odszkodowanie, którego wysokość nie została potwierdzona. Do 2004 rozwiedziona para książęca nadal mieszkała razem w Sunninghill Park w Berkshire[28]. Sara przeprowadziła się następnie do Doplhin House, ale po pożarze, który miał miejsce w 2008, zamieszkała z byłym mężem w Royal Lodge w Windsorze[29].

W listopadzie 2019 książę Andrzej udzielił wywiadu na temat jego znajomości z przestępcą seksualnym Jeffreyem Epsteinem[30]. 20 listopada wydał oświadczenie, w którym wycofał się z pełnienia oficjalnych obowiązków i z życia publicznego w związku z reperkusjami, jakie przyniosły jego kontakty z Epsteinem[31]. 13 stycznia 2022 utracił swoje patronaty i rangi wojskowe[32]. Został pozwany o molestowanie seksualne wówczas niepełnoletniej Virginii Giuffre[33]. Sarah kilkakrotnie publicznie stawała w obronie byłego męża[34][35][36][37].

Członkini rodziny królewskiej

[edytuj | edytuj kod]

W 1987 ukończyła 40-godzinny kurs i uzyskała prywatną licencję pilota[38]; szkolenie było prezentem ślubnym, którzy otrzymała od Lorda Hensona. W tym samym roku wraz z mężem uczestniczyła w kilkunastodniowej oficjalnej wizycie w Kanadzie[39][40]. W 1988 udali się do Kalifornii[41] i z dyplomatyczną wizytą do Australii z okazji 200 lat istnienia państwa[42]. Prasa wówczas skrytykowała Sarę i Andrzeja, którzy pozostawili w domu sześciotygodniową córkę, a następnie przedłużali pobyt na półkuli południowej, spędzając czas z siostrą księżnej i pływając statkami wzdłuż wybrzeża Australii.

W maju 1989 podczas swojej pierwszej solowej oficjalnej wizyty księżna pojechała do Berlina.

Późniejsze związki z rodziną królewską

[edytuj | edytuj kod]

We wrześniu 1997 towarzyszyła córkom w pogrzebie Diany, księżnej Walii, z którą była zaprzyjaźniona[43]. W kwietniu 2002 uczestniczyła w pogrzebie Elżbiety, królowej-matki[44].

Nie została zaproszona na ślub księcia Edwarda w 1999[45] i księcia Wilhelma w 2011[46]. Otrzymała zaproszenie na ślub księcia Henryka w 2018, ale została pominięta na liście gości weselnych[47].

W październiku 2018 wystąpiła oficjalnie z członkami rodziny królewskiej w czasie ślubu jej córki, księżniczki Eugenii z Jackiem Brooksbank w Windsorze[48].

Z powodu ograniczeń wynikających z pandemii COVID-19 nie uczestniczyła w uroczystościach pogrzebowych Filipa, księcia Edynburga, swojego byłego teścia[30]. We wrześniu 2022 została zaproszona do udziału w państwowym pogrzebie byłej teściowej, królowej Elżbiety II, z którą pozostawała w przyjacielskich stosunkach.

Nie otrzymała zaproszenia na koronację króla Karola III 6 maja 2023, lecz zasiadła u boku swojego byłego męża podczas koncertu koronacyjnego, który odbył się następnego dnia[49].

W grudniu 2023, po raz pierwszy od 1992, oficjalnie towarzyszyła rodzinie królewskiej w czasie tradycyjnego bożonarodzeniowego nabożeństwa w kościele św. Marii Magdaleny w Sandringham[50][51].

Działalność charytatywna

[edytuj | edytuj kod]

W 1990 została patronką Teenage Cancer Trust, organizacji pomagającej dzieciom i młodym dorosłym w zmaganiach z chorobą nowotworową, w której działalność jest aktywnie zaangażowana, również we współpracy ze swoimi córkami[52]. W 1993 założyłaChildren In Crisis, zainspirowana spotkaniem z chorującą na nowotwór Polką, Anią[53]. Celem organizacji jest, aby widzieć wszystkie dzieci bezpieczne, w szkole i w nauce[54]. W grudniu 1994 w Stanach Zjednoczonych otworzyła fundację charytatywną, Chances for Children[55]. W 2020 założyła fundację, Sarah’s Trust[56].

Została patronką Springboard for Children, organizacji pomagającej dzieciom, mającym trudności z pisaniem i czytaniem[57]. Do tego rodzaju działalności zainspirowało ją rozpoznanie dysleksji u jej starszej córki. W 2005 została globalną ambasadorką Ronald McDonald House Charities[58]. We wrześniu 2017 została ogłoszona ambasadorką British Heart Foundation[59]. Od czerwca 2019 jest patronką Natasha Allergy Research Foundation, fundacji zajmującej się walką z ostrymi reakcjami alergicznymi i wstrząsami anafilaktycznymi.

Wizyty w Polsce

[edytuj | edytuj kod]

Podczas swojej wizyty w Polsce w lipcu 2022 księżna powiedziała, że Polska uratowała jej życie[60] i tutaj zrozumiała, że chce pomagać innym ludziom.

W 1992 odwiedziła dziecięce szpitale w Katowicach i Zabrzu[61]. Obserwacja warunków panujących w lecznicach zainspirowała ją do założenia organizacji Children in Crisis.

W grudniu 1999 została Damą Orderu Uśmiechu, a wyróżnienie odebrała w Warszawie[62].

We wrześniu 2021 wizytowała Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu[63].

Po inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 odwiedzała Polskę trzykrotnie[64][65][66][67].

Zdrowie

[edytuj | edytuj kod]

W czerwcu 2023 u księżnej zdiagnozowano raka piersi we wczesnym stadium[68]. Guz wykryty został w czasie rutynowej mammografii, a leczenie obejmowało zabieg mastektomii[69].

W styczniu 2024 rzecznik księżnej poinformował, że w badaniu histopatologicznym jednego z kilku usuniętych u niej znamion skórnych rozpoznano czerniaka[70].

Inne aktywności

[edytuj | edytuj kod]

Napisała autobiografię My Story (1996) oraz książki dla dzieci, m.in. Budgie the Little Helicopter, Budgie at Bendick’s Point, Budgie Goes to Sea i Budgie and the Blizzard.

Wolny czas spędza w rodzinnej posiadłości w Hampshire. Ma licencję pilota i interesuje się narciarstwem i malarstwem.

Została sportretowana w serialu komediowym The Windsors, a w jej rolę wcieliła się Katy Wix[71].

Genealogia

[edytuj | edytuj kod]

Przodkowie

[edytuj | edytuj kod]
Osoba Rodzice Dziadkowie Pradziadkowie
Sara, księżna Yorku
z d. Ferguson (1959 –)
Ronald Ferguson
(1931-2003)
Andrew Ferguson
(1899-1966)
Algernon Ferguson
(1867-1943)
Margaret Ferguson
z d. Brand (1873-1948)
Lady Marian Elmhirst
z d. Montagu-Douglas-Scott (1908-1996)
Lord Herbert Montagu-Douglas-Scott
(1872-1944)
Lady Ida Montagu-Douglas-Scott
z d. Edwards (1882-1965)
Susan Barrantes
z d. Wright (1937-1998)
Fitzherbert Wright
(1905-1975)
Henry Wright
(1870-1947)
Muriel Wright
z d. Fletcher (1873-1955)
Doreen Wright
z d. Wingfield (1904-1991)
Mervyn Wingfield, 8. wicehrabia Powerscourt
(1880-1947)
Sybil Wingfield, wicehrabina Powerscourt
z d. Pleydell-Bouverie (1878-1946)

Potomkowie

[edytuj | edytuj kod]
Dzieci Wnuki Prawnuki
księżniczka Beatrycze
(1988–)
Sienna Mapelli-Mozzi
(2021-)
księżniczka Eugenia
(1990-)
August Brooksbank
(2021-)
Ernest Brooksbank
(2023-)

Tytuły

[edytuj | edytuj kod]
Od do Tytuł
25 października 1959 23 lipca 1986 Panna Sara Małgorzata Ferguson
23 lipca 1986 31 sierpnia 1996 Jej Królewska Wysokość Księżna Yorku
31 sierpnia 1996 nadal Sara, księżna Yorku

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Royals Join Sarah At Her Father'S Funeral [online], hellomagazine.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  2. Duchess's mother dies in car crash – The Irish Times [online], irishtimes.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  3. https://apnews.com/article/30b4edbd79cc78ac37a9a8d1896d6300.
  4. Ronald Ferguson, 71; Father of Sarah, Duchess of York – Los Angeles Times [online], latimes.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  5. https://pl.pinterest.com/pin/780530179145885811/
  6. Sarah Ferguson shares a snap from half-brother Andrew's wedding | Daily Mail Online [online], dailymail.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  7. Sarah Ferguson's bridesmaid weds | UK | News | Express.co.uk [online], express.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  8. Elizabeth 'Eliza' Ferguson gives birth to baby girl | Tatler [online], tatler.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  9. Sarah Ferguson – Biography [online], hellomagazine.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  10. a b Andrew Morton: Diana. Prawdziwa historia. Elżbieta Królikowska-Avis (tłum.). Wydawnictwo „Nasza Księgarnia” Spółka z o.o., 1992, s. 96–97. ISBN 83-10-09673-9.
  11. https://www.yahoo.com/lifestyle/bp/july-23-prince-andrew-sarah-ferguson-married-1986-161204828.html.
  12. Engagement of Prince Andrew and Sarah Ferguson, 1986 | The Royal Watcher [online], royalwatcherblog.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  13. Fergie: Bedlam Over the Bride – The Washington Post [online], washingtonpost.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  14. BBC – History – Prince Andrew's wedding (pictures, video, facts & news) [online], bbc.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  15. Prince Andrew faces calls to give up Duke of York title [online], bbc.com [dostęp 2024-04-25].
  16. Sarah's in the Royal Family Way – Los Angeles Times [online], latimes.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  17. https://www.nytimes.com/1988/08/09/world/duchess-of-york-has-a-baby.html
  18. New Princess Is Beatrice on Queen's Advice – Los Angeles Times [online], latimes.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  19. Their Second Child : Fergie, Andrew Expecting – Los Angeles Times [online], latimes.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  20. FERGIE, PRINCE ANDREW HAVE A 7-POUND DAUGHTER – Deseret News [online], deseret.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  21. a b Andrew Morton: Diana. Prawdziwa historia. Elżbieta Królikowska-Avis (tłum.). Wydawnictwo „Nasza Księgarnia” Spółka z o.o., 1992, s. 96–97. ISBN 83-10-09673-9.
  22. BBC ON THIS DAY | 19 | 1992: Fergie and Andrew split [online], bbc.co.uk [dostęp 2024-04-25].
  23. https://abcnews.go.com/Entertainment/sarah-ferguson-reveals-road-recovery-documentary-oprah-winfrey/story?id=13780411
  24. Who is John Bryan and when was he pictured with Sarah Ferguson? | The Sun [online], thesun.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  25. BBC News | UK | From outcast to US princess: Fergie at 40 [online], bbc.co.uk [dostęp 2024-04-25].
  26. 'Hunky' Prince is exposed to public gaze | The Independent | The Independent [online], independent.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  27. https://apnews.com/article/53e4a388b8571a6bd88a092cd5dfce3f.
  28. From royal fairytale to crumbling eyesore: the mystery of Prince Andrew's old home | Property | The Guardian [online], theguardian.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  29. Sarah Ferguson and Prince Andrew: Why do they still live together 26 years after divorce? | HELLO! [online], hellomagazine.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  30. a b Sarah Ferguson: Why she attended the Queen's funeral – but not Prince Philip's | HELLO! [online], hellomagazine.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  31. https://www.royal.uk/statement-his-royal-highness-duke-york.
  32. https://www.royal.uk/statement-buckingham-palace-regarding-duke-york.
  33. Prince Andrew’s attorneys ask to dismiss US sex assault lawsuit saying it violates the terms of a settlement agreement | CNN [online], cnn.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  34. Sarah Ferguson Defends ‘Poor’ Ex-Husband Prince Andrew And Refutes Meghan Markle Claims [online], marieclaire.com.au [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  35. Sarah Ferguson stands by Prince Andrew: 'I won't have his character defamed' | HELLO! [online], hellomagazine.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  36. Sarah Ferguson defends Prince Andrew on Epstein: 'A fabulous father’ [online], today.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  37. https://www.iol.co.za/lifestyle/love-sex/relationships/sarah-ferguson-defends-ex-husband-prince-andrew-says-hes-a-very-good-and-kind-man-aa3e222d-078c-5387-a9de-40547e9f7a72.
  38. https://apnews.com/article/719fa80fdcda22f2d7c109b0caa7a9f2.
  39. Duke, Duchess to Visit Canada – Los Angeles Times [online], latimes.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  40. https://www.thestar.com/news/world/royals/2011/06/30/royal_flashback_fergie_wins_hearts_in_metro_crowd.html
  41. https://www.nytimes.com/1988/03/01/us/royal-couple-captivate-los-angeles.html
  42. Prince Andrew and Sarah Ferguson in Sydney | National Film and Sound Archive of Australia [online], nfsa.gov.au [dostęp 2024-06-15] (ang.).
  43. Princess Diana's Relationship With Sarah Ferguson Was Complicated – Diana and Fergie's Friendship Timeline [online], townandcountrymag.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  44. CNN.com – Funeral sermon in full – April 9, 2002 [online], cnn.com [dostęp 2024-04-25].
  45. Edward to marry in good PR move | Monarchy | The Guardian [online], theguardian.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  46. Sarah Ferguson Recalls Not Being Invited to Prince William and Kate Middleton's 2011 Wedding | Entertainment Tonight [online], etonline.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  47. Sarah Ferguson reveals who really invited her to Prince Harry and Meghan Markle's wedding | HELLO! [online], hellomagazine.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  48. Awkward bridesmaid mix-up with Sarah Ferguson at Princess Eugenie's wedding – Mirror Online [online], mirror.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  49. Sarah Ferguson Sits With Ex-Husband Prince Andrew at Coronation Concert After Missing Crowning Ceremony [online], Peoplemag [dostęp 2023-05-09] (ang.).
  50. The Standard [online], standard.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  51. Sarah Ferguson joins royals in church on Christmas Day for first time in 32 years | The Independent [online], independent.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  52. Our Patrons | Teenage Cancer Trust [online], teenagecancertrust.org [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  53. The Standard [online], standard.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  54. About Us [online], street-child.org [dostęp 2024-04-25].
  55. THE DUCHESS OF YORK, FINDING HER NICHE – The Washington Post [online], washingtonpost.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  56. What we do — Sarah's Trust [online], sarahstrust.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  57. BBC NEWS | UK | Education | Princess Beatrice 'has dyslexia' [online], bbc.co.uk [dostęp 2024-04-25].
  58. Celebrity Support [online], mcdonalds.com [dostęp 2024-04-25] [zarchiwizowane z adresu 2006-11-30].
  59. The Duchess of York announced as BHF Ambassador – BHF [online], bhf.org.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  60. https://dziendobry.tvn.pl/gwiazdy/sara-ferguson-trzeci-raz-w-polsce-za-co-ksiezna-yorku-kocha-nasz-kraj-5877676
  61. Księżna Yorku przyjechała do Polski. Nawiązała do księcia Andrzeja – Plejada.pl [online], plejada.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  62. Księżna Yorku ponownie w Polsce. Sarah Ferguson przyznała, że jest mocno związana z naszym krajem. Co odwiedziła tym razem? – Kobieta.pl [online], kobieta.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  63. https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C940034%2Cksiezna-yorku-sarah-ferguson-wrocilam-do-polski-jak-do-domu-zaczelo-sie-od
  64. Sarah, Duchess of York travels to Poland after organising help for refugees | The Independent [online], independent.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  65. Księżna Yorku: Polacy są niesamowici, dlatego jestem taka pro-polska, dlatego jestem tutaj w Polsce – Polsat News [online], polsatnews.pl [dostęp 2024-04-25] (pol.).
  66. Heartbroken Sarah Ferguson meets Ukrainian refugees in Poland during emotional visit | HELLO! [online], hellomagazine.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  67. Sarah Ferguson meets Ukrainian child refugees in Poland | Daily Mail Online [online], dailymail.co.uk [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  68. Sarah Ferguson Opens Up About Her Breast Cancer Treatment and Why She is Missing Her Grandchildren [online], townandcountrymag.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  69. Sarah Ferguson, Duchess of York, undergoes surgery after breast cancer diagnosis | CNN [online], cnn.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  70. Sarah Ferguson, Duchess of York, diagnosed with skin cancer | CNN [online], cnn.com [dostęp 2024-04-25] (ang.).
  71. Royal satire The Windsors will return for a second series on Channel 4. radiotimes.com. [dostęp 2018-01-03].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]