Defréncias antre las eidiçones de "Houmano"
m 5 edições: import articles (d-l) from Incubator |
m Bot: Replacing wiki links "../article/" (incubator path) with "article" (local wiki) |
||
Lhinha 5: | Lhinha 5: | ||
| stado = LC |
| stado = LC |
||
| eimaige = Human.png |
| eimaige = Human.png |
||
| eimaige_legenda = Zeinho dun home i ua mulhier, cunforme serien bistos sin las roupas, [[ |
| eimaige_legenda = Zeinho dun home i ua mulhier, cunforme serien bistos sin las roupas, [[Eilustraçon]] por [[Guapa Salzman Sagan]], outelizada an<br />placas lebadas puls [[nabios]] [[Pioner 10]] i [[Pioner 11|11]] |
||
| reino = [[ |
| reino = [[Animalia]] |
||
| filo = [[ |
| filo = [[Chordata]] |
||
| subfilo = [[ |
| subfilo = [[Bertebrata]] |
||
| classe = [[ |
| classe = [[Mammalia]] |
||
| orde = [[ |
| orde = [[Primates]] |
||
| família = [[ |
| família = [[Hominidae]] |
||
| subfamília = [[ |
| subfamília = [[Homininae]] |
||
| género = ''[[ |
| género = ''[[Homo]]'' |
||
| spece = '''''H. sapiens''''' |
| spece = '''''H. sapiens''''' |
||
| binomial = ''Homo sapienes'' |
| binomial = ''Homo sapienes'' |
||
| binomial_outoridade = [[ |
| binomial_outoridade = [[Lineu]], 1758 |
||
}} |
}} |
||
L '''ser houmano''' puode ser defenido an tenermos [[ |
L '''ser houmano''' puode ser defenido an tenermos [[biologie|biológicos]], [[social|sociales]] i [[cuncéncia]]. Biologicamente, ls '''houmanos''' son classeficados cumo la [[spece]] '''''Homo sapienes''''' (latin para '''home sábio''', '''home racional'''), un [[pirmata]] [[bípede]] de la superfamília [[Hominoidea]] tamien cun outros [[símio]]s: [[chimpanzé]]s, [[bonobo]]s, [[gorila]]s, [[ourangotango]]s i [[gibon|gibones]], para alhá de outras speces atualmente zaparecidas. L Homo sapienes tamien pertence a la família [[hominidae]], família que tamien pertence l chimpanzé i outros. |
||
Ls houmanos adotan ua postura eireta que dá la libertaçon de l [[ |
Ls houmanos adotan ua postura eireta que dá la libertaçon de l [[nembro]]s anteriores para la manipulaçon de [[oubjeto]]s, ténen un [[cérebro]] bien zambolbido que les dá las capacidades de [[raciocínio]] abstrato, [[lenguaige]] i [[antrospeçon]]. |
||
La [[ |
La [[mente]] houmana ten bários atributos çtintos. Ye respunsable pula cumplexidade de l [[cumportamiento]] houmano, specialmente la lenguaige. La [[curjidade]] i la ouserbaçon científica lebórun al aparecimiento dua bariadade de splicaçones para la [[cuncéncia]] i la relaçon antre l [[cuorpo]] i la miente. La [[Psicologie]] (percipalmente la [[Neuropsicologie]]) tenta studar estas manifestaçones i relaçones zde l punto de bista científico. Las perspetibas religiosas giralmente dan amportança la eisisténcia dua [[alma]] cumo sendo la eisséncia de l [[ser]], normalmiente ligada a la crença i adoraçon de [[Dius]], diuses ó [[sprito]]s. La [[Filosofie]] tenta studar las perfundezas de cada ua destas perspetibas. La [[Arte]], la [[Música]] i la [[Literatura]] son muitas bezes ousadas cumo forma de spresson deste cunceitos i [[sentimiento]]s. |
||
L ser houmano ye ua spece eiminentemente [[ |
L ser houmano ye ua spece eiminentemente [[social]]. Crian [[strutura social|struturas sociales]] cumplexas, cumpuostas de muitos grupos [[coperaçon|coperantes]] i [[cumpetiçon|cumpetidores]]. Estas struturas barian zde las naciones até al nible de la [[família]], zde la [[quemunidade]] até al [[you]]. La tentatiba de antencer i mudar l mundo al sou redror, possiblitou als houmanos zambolbir [[tecnologie]] i [[ciéncia]] cumo un porjeto quemun i nun andebidual. Estas anstituiçones lebórun al aparecimiento de [[artefato]]s cumpartidos, [[crença]]s, [[mito]]s, [[ritual|rituales]], [[balor]]es i [[norma social|normas sociales]] que, ne l cunjunto, forman ua [[cultura]] de grupo. |
||
==Terminologie== |
==Terminologie== |
||
[[Image:Inuit women 1907.jpg|thumb|left|Mulhier [[ |
[[Image:Inuit women 1907.jpg|thumb|left|Mulhier [[inuit]] (1907)]] |
||
Ne l giral, la palabra ''pessonas'' ye outelizada quando se quier falar dun grupo specífico de [[ |
Ne l giral, la palabra ''pessonas'' ye outelizada quando se quier falar dun grupo specífico de [[andebíduo]]s. Inda assi, quando se quier falar dun grupo que ten parecenças [[Grupo étnico|étnica]], [[cultura]]l ó de [[nacionalidade]], outeliza-se l termo ''pobo'' (eisemplos: ''pobo índio'', ''pobo falante de pertués''). |
||
L [[ |
L [[macho]] [[jubenil]] desta spece ye chamado [[rapaç]]. A la [[fémea]] jubenil dá-se l nome de [[rapaza]], . L termo '''''Home''''',ye giralmente outelizado para referir l cunjunto de todos ls [[ser]]s houmanos (an cuntraste cun ''home'', l macho de la spece), tal cumo l termo ''[[houmanidade]]'', ''raça houmana'' ó ''género houmano''. L termo ''houmano'' ye outelizado cumo sinónimo de ser houmano. Cumo [[Adjetibo|adjetibo]], l termo ''houmano'', ten segneficado neutro, mas poderá ser outelizado para chamar la atençon de ls aspetos positibos de la [[naturaleza houmana]] i ser sinónimo de [[beneboléncia]] (an cuntraposiçon cul termo ''[[zumano]]''). |
||
A las bezes, an [[ |
A las bezes, an [[Filosofie]], ye mantenida ua çtinçon antre las noçones de ''ser houmano'' (ó ''Home'') i de ''pessona''. L purmeiro trata la spece biológica anquanto que l segundo trata un agente [[rezon|racional]] (ber, por eisemplo, la obra de [[John Locke]], ''Ansaio subre l Antendimiento Houmano'' II 27, i la oubra de [[Emmanuel Kant]], ''Antroduçon a la Metafísica de la Moral''). Segundo la perspetiba de John Locke, la noçon de pessona passa a ser la dua coleçon de açones i ouperaçones mentales. L termo ''pessona'' poderá assi ser outelizado para falar de animales para para alhá de l Home, para falar de seres [[mito|míticos]], ua [[anteligéncia arteficial]] ó un ser [[straterrestre]]. Ua amportante queston an [[Teologie]] i na [[Filosofie de la religion]] cuncerne an saber se [[Dius]] ye ua pessona. |
||
An [[ |
An [[latin]], ''houmanus'' ye la forma [[Adjetibo|adjetibal]] de l nome ''homo'', traduzido cumo Home (para ancluir machos i fémeas). |
||
==Biologie== |
==Biologie== |
||
===Anatomie i Fisiologie=== |
===Anatomie i Fisiologie=== |
||
{{AP|[[ |
{{AP|[[Cuorpo houmano]]}} |
||
[[Image:Skeleton diagram.svg|thumb|200px|right|Eilustraçon antiga representando un [[ |
[[Image:Skeleton diagram.svg|thumb|200px|right|Eilustraçon antiga representando un [[scaleto houmano]]]] |
||
L ser houmano apersenta locomoçon bípede cumpleta. Este fato premite la outelizaçon de l nembros anteriores para la manipulaçon de oubjetos. |
L ser houmano apersenta locomoçon bípede cumpleta. Este fato premite la outelizaçon de l nembros anteriores para la manipulaçon de oubjetos. |
||
Ls houmanos barian an relaçon la [[ |
Ls houmanos barian an relaçon la [[altura (medida)|altura]] i [[peso]] médio, cunsante la localizaçon i aspetos stóricos. Inda que l peso séia mui anfluénciado puls [[gene]]s, ye tamien, mui anfluenciado pula [[Dieta (nutriçon)|dieta]] i [[eisercício]]. |
||
An cumparaçon cula [[ |
An cumparaçon cula [[piel]] d'outros primatas, la piel houmana ten menor [[pelaige]]. La [[quelor]] de l [[pelo]] i de la piel ye anfluénciada pula persença de [[pigmento]]s, chamados [[melanina]]s. La maiorie de l outores acradita que l scurecimento de la piel fui ua adataçon que eiboluiu cumo ua defesa cuntra la [[radiaçon solar]] [[ultrabioleta]] (UV); la melanina ye ua sustáncia eificaç cuntra esta [[radiaçon]]. La quelor de la piel, an houmanos atuales, puode bariar zde l [[castanho]] scuro até al [[rosa]] pálido. La çtrebuiçon geográfica de la quelor de la piel relaciona culs nibles ambientales de centeilhas UV. La quelor de l pelo i de la piel houmana ye cuntrolada, an parte, pul gene [[MC1R]]. Por eisemplo, l [[pelo ruibo]] i piel pálida de alguns ouropeus ye l resultado de [[mutaçon|mutaçones]] ne l gene MC1R. La piel houmana ten la capacidade de scurecer ([[bronzeamento]]) an repuosta a la sposiçon la centeilhas UV. La bariaçon na capacidade de bronzeamento tamien ye mui cuntrolado pul gene MC1R. |
||
[[Image:Anatomical Man.jpg|thumb|left|200px|Anatomie houmana, Museu Cundé, [[ |
[[Image:Anatomical Man.jpg|thumb|left|200px|Anatomie houmana, Museu Cundé, [[Chantilly]]]] |
||
Porque ls houmanos son [[ |
Porque ls houmanos son [[bípede]]s, la region [[pélbis|pélbica]] i la [[coluna bertebral]] tenden a sofrer zgaste, criando deficuldades locomotoras an andebíduos más bielhos. |
||
La necidade andebidual dua regular admenistraçon de [[ |
La necidade andebidual dua regular admenistraçon de [[comida]] i [[bubida]] ye bien amostrada na cultura houmana. La falha na oubtençon de quemido lieba al stado de [[fame]] i eibentualmente al de [[einaniçon]], anquanto que la falha na oubtençon de bubida leba a la [[zeidrataçon]] i al stado de [[sede]]. Tanto la einaniçon cumo la zeidrataçon poderán liebar a la [[muorte]], se nun fúren cumbatidas: l ser houmano puode subrebibir para alhá de dous meses sin comida, mas solamente cerca de trés dies sin bubida (se nun tubir acesso a alimento que hidrate). |
||
L tiempo médio de [[ |
L tiempo médio de [[suonho]] que l home percisa ye de antre siete i uito horas por die, para un [[adulto]], i de nuobe la dieç horas por die nun [[nino]]. Andebíduos más bielhos normalmiente ténen suonhos de seis la siete horas i ls recen-nacidos puoden percisar de 18 a 20 horas diárias de suonho. Ye quemun, nas sociadades modernas, las pessonas drumiren menos que l neçairo. (Ber [[pribaçon de l suonho]].) |
||
L cuorpo houmano stá sujeito a la [[ |
L cuorpo houmano stá sujeito a la [[malina]]s i al porcesso de [[ambelhecimento]]. La [[Medecina]] ye la ciéncia que splora métodos para perserbar la [[salude]] houmana. |
||
===Aparecimiento de la spece=== |
===Aparecimiento de la spece=== |
||
[[Image:Map-of-human-migrations.jpg|thumb|right|300px|Mapa de las purmeiras migraçones houmanas, de acordo cun análises afatuadas al DNA mitocondrial (ounidades: milénios até al persente).<br />La perspetiba deste planisfério centra-se ne l pólo norte, para facelitar la cumprenson de las rotas de las migraçones.]] |
[[Image:Map-of-human-migrations.jpg|thumb|right|300px|Mapa de las purmeiras migraçones houmanas, de acordo cun análises afatuadas al DNA mitocondrial (ounidades: milénios até al persente).<br />La perspetiba deste planisfério centra-se ne l pólo norte, para facelitar la cumprenson de las rotas de las migraçones.]] |
||
D'acordo culas teories más quemumente aceites antre ls [[ |
D'acordo culas teories más quemumente aceites antre ls [[antropologie|antropólogos]] atuales, l ''Homo sapienes'' tubo ourige nas [[sabanas]] de [[África]] antre 130.000 a 200.000 anhos atrás<ref>[http://www.mnh.si.edu/anthro/houmanorigines/ha/sap.htm Houman Ancestors Preça de casa: ''Homo Sapienes''] - URL cunsultado la [[1 de Febreiro]] de [[2007]]</ref>, çcendendo de l ''[[Homo eretus]]'', i tenerá colonizado la [[Eurásia]] i la [[Ouceanie]] hai 40.000, colonizando las [[Américas]] solo hai 10.000 anhos <ref>Templeton, Alan (2002). [http://cogweb.ucla.edu/ep/Templeton_02.html "Out of Africa again and again"] ''Nature'' 416: 45 - 51.</ref>. |
||
Tenendo an cunta que eisiste bida na Tierra hai más de 3,5 bilhones (10<sup>9</sup>) d'anhos, puode-se dezir que esta spece ye mui recente. Para ua abaluaçon más clara, poderie fazer-se l seguinte paralelo: Se eisistisse bida hai 10 dies, l home tenerie aparecido ne l redadeiro minuto na África, hai un segundo na Eurásia i Ouceania, i solo hai 1/4 de segundo nas Américas. |
Tenendo an cunta que eisiste bida na Tierra hai más de 3,5 bilhones (10<sup>9</sup>) d'anhos, puode-se dezir que esta spece ye mui recente. Para ua abaluaçon más clara, poderie fazer-se l seguinte paralelo: Se eisistisse bida hai 10 dies, l home tenerie aparecido ne l redadeiro minuto na África, hai un segundo na Eurásia i Ouceania, i solo hai 1/4 de segundo nas Américas. |
||
L ''Homo sapienes'' acupou l lugar de l ''[[ |
L ''Homo sapienes'' acupou l lugar de l ''[[Homo neanderthalensis]]'', de l ''[[Homo floresiensis]]'' i de outras speces çcendentes de l ''Homo eretus'' (que colonizou la Eurasie hai yá 2 milhones de anhos) por bias de la maior capacidade de reproduçon i maior cumpetitibidade puls recursos naturales. |
||
La ourige de l ''Homo sapienes'', cumo an todas las speces animales, ancontra-se hoije an die splicada pula teorie de la [[ |
La ourige de l ''Homo sapienes'', cumo an todas las speces animales, ancontra-se hoije an die splicada pula teorie de la [[eiboluçon]] de las speces, baseada ne ls trabalhos de [[Charles Darwin]] i mui suportada por fatos científicos. |
||
Nun cuntesto [[ |
Nun cuntesto [[religion|religioso]], la ourige de l Home ye splicada cun frequéncia cun algua forma de anterbençon debina, baseada solamente na fé de l crentes. De antre estas corrientes, çtacan-se, ne l [[Mundo Oucidental]], l [[Criacionismo]], an sue forma más tradecional, i l [[Zeinho Anteligente]]. |
||
{{ref-section}} |
{{ref-section}} |
||
Lhinha 71: | Lhinha 71: | ||
=={{Ber tamien}}== |
=={{Ber tamien}}== |
||
*[[ |
*[[Pré-Stória]] |
||
*[[ |
*[[Paleolítico]] |
||
*[[ |
*[[Neolítico]] |
||
*[[ |
*[[Antropologie]] |
||
*[[ |
*[[Arqueologie]] |
||
{{rabisco}} |
{{rabisco}} |
||
{{Eiboluçon Houmana}} |
{{Eiboluçon Houmana}} |
||
[[Category:Wp/mwl]] |
|||
[[af:Mens]] |
[[af:Mens]] |
Eidiçon cumo la de 14h22min de 13 de agosto de 2009
Ser houmano | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Classeficaçon científica | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Homo sapienes Lineu, 1758 |
L ser houmano puode ser defenido an tenermos biológicos, sociales i cuncéncia. Biologicamente, ls houmanos son classeficados cumo la spece Homo sapienes (latin para home sábio, home racional), un pirmata bípede de la superfamília Hominoidea tamien cun outros símios: chimpanzés, bonobos, gorilas, ourangotangos i gibones, para alhá de outras speces atualmente zaparecidas. L Homo sapienes tamien pertence a la família hominidae, família que tamien pertence l chimpanzé i outros.
Ls houmanos adotan ua postura eireta que dá la libertaçon de l nembros anteriores para la manipulaçon de oubjetos, ténen un cérebro bien zambolbido que les dá las capacidades de raciocínio abstrato, lenguaige i antrospeçon.
La mente houmana ten bários atributos çtintos. Ye respunsable pula cumplexidade de l cumportamiento houmano, specialmente la lenguaige. La curjidade i la ouserbaçon científica lebórun al aparecimiento dua bariadade de splicaçones para la cuncéncia i la relaçon antre l cuorpo i la miente. La Psicologie (percipalmente la Neuropsicologie) tenta studar estas manifestaçones i relaçones zde l punto de bista científico. Las perspetibas religiosas giralmente dan amportança la eisisténcia dua alma cumo sendo la eisséncia de l ser, normalmiente ligada a la crença i adoraçon de Dius, diuses ó spritos. La Filosofie tenta studar las perfundezas de cada ua destas perspetibas. La Arte, la Música i la Literatura son muitas bezes ousadas cumo forma de spresson deste cunceitos i sentimientos.
L ser houmano ye ua spece eiminentemente social. Crian struturas sociales cumplexas, cumpuostas de muitos grupos coperantes i cumpetidores. Estas struturas barian zde las naciones até al nible de la família, zde la quemunidade até al you. La tentatiba de antencer i mudar l mundo al sou redror, possiblitou als houmanos zambolbir tecnologie i ciéncia cumo un porjeto quemun i nun andebidual. Estas anstituiçones lebórun al aparecimiento de artefatos cumpartidos, crenças, mitos, rituales, balores i normas sociales que, ne l cunjunto, forman ua cultura de grupo.
Terminologie
Ne l giral, la palabra pessonas ye outelizada quando se quier falar dun grupo specífico de andebíduos. Inda assi, quando se quier falar dun grupo que ten parecenças étnica, cultural ó de nacionalidade, outeliza-se l termo pobo (eisemplos: pobo índio, pobo falante de pertués).
L macho jubenil desta spece ye chamado rapaç. A la fémea jubenil dá-se l nome de rapaza, . L termo Home,ye giralmente outelizado para referir l cunjunto de todos ls sers houmanos (an cuntraste cun home, l macho de la spece), tal cumo l termo houmanidade, raça houmana ó género houmano. L termo houmano ye outelizado cumo sinónimo de ser houmano. Cumo adjetibo, l termo houmano, ten segneficado neutro, mas poderá ser outelizado para chamar la atençon de ls aspetos positibos de la naturaleza houmana i ser sinónimo de beneboléncia (an cuntraposiçon cul termo zumano).
A las bezes, an Filosofie, ye mantenida ua çtinçon antre las noçones de ser houmano (ó Home) i de pessona. L purmeiro trata la spece biológica anquanto que l segundo trata un agente racional (ber, por eisemplo, la obra de John Locke, Ansaio subre l Antendimiento Houmano II 27, i la oubra de Emmanuel Kant, Antroduçon a la Metafísica de la Moral). Segundo la perspetiba de John Locke, la noçon de pessona passa a ser la dua coleçon de açones i ouperaçones mentales. L termo pessona poderá assi ser outelizado para falar de animales para para alhá de l Home, para falar de seres míticos, ua anteligéncia arteficial ó un ser straterrestre. Ua amportante queston an Teologie i na Filosofie de la religion cuncerne an saber se Dius ye ua pessona.
An latin, houmanus ye la forma adjetibal de l nome homo, traduzido cumo Home (para ancluir machos i fémeas).
Biologie
Anatomie i Fisiologie
L ser houmano apersenta locomoçon bípede cumpleta. Este fato premite la outelizaçon de l nembros anteriores para la manipulaçon de oubjetos.
Ls houmanos barian an relaçon la altura i peso médio, cunsante la localizaçon i aspetos stóricos. Inda que l peso séia mui anfluénciado puls genes, ye tamien, mui anfluenciado pula dieta i eisercício.
An cumparaçon cula piel d'outros primatas, la piel houmana ten menor pelaige. La quelor de l pelo i de la piel ye anfluénciada pula persença de pigmentos, chamados melaninas. La maiorie de l outores acradita que l scurecimento de la piel fui ua adataçon que eiboluiu cumo ua defesa cuntra la radiaçon solar ultrabioleta (UV); la melanina ye ua sustáncia eificaç cuntra esta radiaçon. La quelor de la piel, an houmanos atuales, puode bariar zde l castanho scuro até al rosa pálido. La çtrebuiçon geográfica de la quelor de la piel relaciona culs nibles ambientales de centeilhas UV. La quelor de l pelo i de la piel houmana ye cuntrolada, an parte, pul gene MC1R. Por eisemplo, l pelo ruibo i piel pálida de alguns ouropeus ye l resultado de mutaçones ne l gene MC1R. La piel houmana ten la capacidade de scurecer (bronzeamento) an repuosta a la sposiçon la centeilhas UV. La bariaçon na capacidade de bronzeamento tamien ye mui cuntrolado pul gene MC1R.
Porque ls houmanos son bípedes, la region pélbica i la coluna bertebral tenden a sofrer zgaste, criando deficuldades locomotoras an andebíduos más bielhos.
La necidade andebidual dua regular admenistraçon de comida i bubida ye bien amostrada na cultura houmana. La falha na oubtençon de quemido lieba al stado de fame i eibentualmente al de einaniçon, anquanto que la falha na oubtençon de bubida leba a la zeidrataçon i al stado de sede. Tanto la einaniçon cumo la zeidrataçon poderán liebar a la muorte, se nun fúren cumbatidas: l ser houmano puode subrebibir para alhá de dous meses sin comida, mas solamente cerca de trés dies sin bubida (se nun tubir acesso a alimento que hidrate).
L tiempo médio de suonho que l home percisa ye de antre siete i uito horas por die, para un adulto, i de nuobe la dieç horas por die nun nino. Andebíduos más bielhos normalmiente ténen suonhos de seis la siete horas i ls recen-nacidos puoden percisar de 18 a 20 horas diárias de suonho. Ye quemun, nas sociadades modernas, las pessonas drumiren menos que l neçairo. (Ber pribaçon de l suonho.)
L cuorpo houmano stá sujeito a la malinas i al porcesso de ambelhecimento. La Medecina ye la ciéncia que splora métodos para perserbar la salude houmana.
Aparecimiento de la spece
D'acordo culas teories más quemumente aceites antre ls antropólogos atuales, l Homo sapienes tubo ourige nas sabanas de África antre 130.000 a 200.000 anhos atrás[1], çcendendo de l Homo eretus, i tenerá colonizado la Eurásia i la Ouceanie hai 40.000, colonizando las Américas solo hai 10.000 anhos [2].
Tenendo an cunta que eisiste bida na Tierra hai más de 3,5 bilhones (109) d'anhos, puode-se dezir que esta spece ye mui recente. Para ua abaluaçon más clara, poderie fazer-se l seguinte paralelo: Se eisistisse bida hai 10 dies, l home tenerie aparecido ne l redadeiro minuto na África, hai un segundo na Eurásia i Ouceania, i solo hai 1/4 de segundo nas Américas.
L Homo sapienes acupou l lugar de l Homo neanderthalensis, de l Homo floresiensis i de outras speces çcendentes de l Homo eretus (que colonizou la Eurasie hai yá 2 milhones de anhos) por bias de la maior capacidade de reproduçon i maior cumpetitibidade puls recursos naturales.
La ourige de l Homo sapienes, cumo an todas las speces animales, ancontra-se hoije an die splicada pula teorie de la eiboluçon de las speces, baseada ne ls trabalhos de Charles Darwin i mui suportada por fatos científicos.
Nun cuntesto religioso, la ourige de l Home ye splicada cun frequéncia cun algua forma de anterbençon debina, baseada solamente na fé de l crentes. De antre estas corrientes, çtacan-se, ne l Mundo Oucidental, l Criacionismo, an sue forma más tradecional, i l Zeinho Anteligente.
Refréncias
- ↑ Houman Ancestors Preça de casa: Homo Sapienes - URL cunsultado la 1 de Febreiro de 2007
- ↑ Templeton, Alan (2002). "Out of Africa again and again" Nature 416: 45 - 51.