Phân thứ lớp Cá xương thật
| Phân thứ lớp Cá xương thật | |
|---|---|
| Thời điểm hóa thạch: Đầu kỷ Tam điệp - ngày nay[1] | |
 | |
| Phân loại khoa học | |
| Giới (regnum) | Animalia |
| Ngành (phylum) | Chordata |
| Phân ngành (subphylum) | Vertebrata |
| Liên lớp (superclass) | Osteichthyes |
| Lớp (class) | Actinopterygii |
| Phân lớp (subclass) | Neopterygii |
| Phân thứ lớp (infraclass) | Teleostei |
| Siêu bộ | |
Phân thứ lớp Cá xương thật (Teleostei) là một trong ba nhóm cá thuộc lớp Cá vây tia (Actinopterygii). Nhóm này hình thành từ đầu kỷ Tam điệp,[1] và bao hàm 20.000 loài cá xếp trong khoảng 40 bộ; phần lớn các loài cá tồn tại hiện nay đều thuộc nhóm này.[2] Hai nhóm cá vây tia khác là phân thứ lớp Cá toàn xương (Holostei) và phân lớp Cá sụn hóa xương (Chondrostei) có thể là các nhóm cận ngành.[3]
Đặc điểm
Các loài Cá xương thật có hàm trên và mảnh trước hàm chuyển động được và có cấu trúc thay đổi tương ứng với cấu trúc của hệ thống cơ hàm. Sự thay đổi này giúp cho chúng có thể đưa quai hàm ra phía trước miệng.[3][4] Vây đuôi của cá có dạng đồng hình, tức là cả thùy trên và thùy dưới đều cân xứng và kích thước, hình dạng giống nhau. Cột sống cá kết thúc tại phần gốc của vây đuôi, đặc điểm này giúp phân biệt phân thứ lớp Cá xương thật với các nhóm cá khác có cột sống kéo dài đến tận thùy trên của vây đuôi.[3]
Phân loại và tiến hóa
Hóa thạch sớm nhất của phân thứ lớp Cá xương thật có niên đại từ kỷ Tam điệp sớm. Theo danh sách dưới đây, phân thứ lớp này bao hàm 12 siêu bộ, tuy nhiên thông tin này có thể thay đổi vì quá trình nghiên cứu và phân loài các loài cá này vẫn còn tiếp diễn.
- Siêu bộ Osteoglossomorpha
- Bộ Osteoglossiformes, cá rồng
- Bộ Hiodontiformes, cá răng lợn
- Siêu bộ Elopomorpha
- Bộ Elopiformes, bao hàm cá cháo biển và cá cháo lớn
- Bộ Albuliformes, cá mòi đường
- Bộ Notacanthiformes, bao hàm halosaurs and spiny eels
- Bộ Anguilliformes, bao hàm cá chình và rắn biển Gulper
- Bộ Saccopharyngiformes, bao hàm lươn Pelica
- Siêu bộ Clupeomorpha
- Bộ Clupeiformes, bao hàm cá trích và cá trổng
- Siêu bộ Ostariophysi
- Bộ Gonorynchiformes, bao hàm cá măng sữa
- Bộ Cypriniformes, bao hàm cá ngạnh, cá chép, cá ngựa vằn, cá vàng, cá chạch, cá tuế, cá lòng tong
- Bộ Characiformes, bao hàm cá hình cọc, cá bút chì, cá rìu nước ngọt, cá răng đao, cá vây vuông.
- Bộ Gymnotiformes, bao hàm cá chình điện và cá dao
- Bộ Siluriformes, cá da trơn
- Siêu bộ Protacanthopterygii
- Bộ Argentiniformes, bao hàm cá mắt thùng và cá đầu trơn (trước đây thuộc bộ Osmeriformes)
- Bộ Salmoniformes, bao hàm cá hồi và cá hồi sông
- Bộ Esociformes cá chó
- Bộ Osmeriformes, bao hàm cá ốtme và cá sữa
- Siêu bộ Stenopterygii (có thể là một phần của siêu bộ Protacanthopterygii)
- Bộ Ateleopodiformes, cá mũi thạch
- Bộ Stomiiformes, bao hàm cá mõm cứng và cá rìu biển
- Siêu bộ Cyclosquamata (may belong in Protacanthopterygii)
- Bộ Aulopiformes, bao hàm cá bướu Bombay và cá thằn lằn không vảy
- Siêu bộ Scopelomorpha
- Bộ Myctophiformes, bao hàm cá đèn lồng
- Siêu bộ Lampridiomorpha
- Bộ Lampriformes, bao hàm cá mái chèo, cá mặt trăng và cá vây cứng
- Siêu bộ Polymyxiomorpha
- Siêu bộ Paracanthopterygii
- Bộ Percopsiformes, bao hàm cá hang mù và cá tuế cát
- Bộ Batrachoidiformes, cá cóc
- Bộ Lophiiformes, cá cần câu
- Bộ Gadiformes, cá tuyết
- Bộ Ophidiiformes, cá ngọc trai
- Siêu bộ Acanthopterygii
- Bộ Mugiliformes, cá đối
- Bộ Ariniformes, bao hàm cá suốt và cá cầu vồng
- Bộ Beloniformes, bao hàm cá chuồn
- Bộ Cetomimiformes
- Bộ Cyprinodontiformes bao hàm các loại cá diệt lăng quăng
- Bộ Stephanoberyciformes
- Bộ Beryciformes, bao hàm cá răng nanh và cá quả thông
- Bộ Zeiformes, bao hàm cá dây gương
- Bộ Gobiesociformes, [5]
- Bộ Gasterosteiformes bao hàm cá gai, cá chìa vôi, cá ngựa
- Bộ Syngnathiformes, bao hàm cá ngựa và cá chìa vôi[6]
- Bộ Synbranchiformes, bao hàm lươn
- Bộ Tetraodontiformes, bao hàm cá nóc gai và cá nóc
- Bộ Pleuronectiformes, cá thân bẹt
- Bộ Scorpaeniformes, bao hàm cá mù làn và cá bống biển
- Bộ Perciformes 40% số loài cá bao gồm cá rô đồng, cá vược, họ Cá hoàng đế, cá bống trắng, cá rô tía, cá thu, cá rô, cá nâu, bàng chài
Chú thích
- ^ a b Palmer, Douglas (1999). The Marshall Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs & Prehistoric animals. London: Marshall Editions Developments Ltd. ISBN 3-8290-6747-X.
- ^ Miller, Stephen, and John P. Harley. Zoology, Seventh Edition, pg 297. McGraw-Hill Higher Education. New York, 2007.
- ^ a b c Benton, Michael J. (1990). Vertebrate Paleontology. London: Chapman & Hall. ISBN 0-412-54010-X.
- ^ Ben Waggoner (17 tháng 7 năm 1995). “Telostei”. Museum of Paleontology, University of California, Berkeley. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2006.
- ^ Theo ITIS, Gobiesociformes được xem là một phân bộ của Perciformes.
- ^ Theo ITIS, Syngnathiformes là một phân bộ của Gasterosteiformes.