Naar inhoud springen

Ariel Sharon: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
MoiraMoira (overleg | bijdragen)
529.889 bewerkingen
k Beveiligde "Ariel Sharon": doorgaand pov gedoe ([Bewerken=Alleen automatisch bevestigde gebruikers toestaan] (vervalt op 18 apr 2017 om 09:52 (UTC)) [Titel wijzigen=Alleen automatisch bevestigde gebruikers toestaan] (vervalt op 18 apr 2017 om 09:52...
kGeen bewerkingssamenvatting
 
(44 tussenliggende versies door 24 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox ambtsbekleder
{{Infobox ambtsbekleder
| naam = Ariel Sharon<br />{{lang|he|אריאל שרון}}
| naam = Ariel Sharon<br />{{lang|he|אריאל שרון}}
| nationaliteit =
| nationaliteit = Israëlisch
| afbeelding = Ariel Sharon Headshot.jpg
| afbeelding = Ariel Sharon official portrait (cropped).jpg
| onderschrift = Ariel Sharon in 2001
| opvolging = [[lijst van premiers van Israël|11e premier van Israël]]
| opvolging = [[lijst van premiers van Israël|11e premier van Israël]]
| start_periode = [[7 maart]] [[2001]]
| start_periode = [[7 maart]] [[2001]]
| eind_periode = [[14 april]] [[2006]]<br />
| eind_periode = [[14 april]] [[2006]]
| voorganger = [[Ehud Barak]]
| voorganger = [[Ehud Barak]]
| opvolger = [[Ehud Olmert]]
| opvolger = [[Ehud Olmert]]
| opvolging2 = [[Lijst van Israëlische ministers van Buitenlandse Zaken|Minister van Buitenlandse Zaken]]
| opvolging2 = [[Lijst van Israëlische ministers van Buitenlandse Zaken|Minister van Buitenlandse Zaken]]
| start_periode2= [[13 oktober]] [[1998]]
| start_periode2= [[13 oktober]] [[1998]]
| eind_periode2 = [[6 juni]] [[1999]]
| eind_periode2 = [[6 juni]] [[1999]]
| voorganger2 = [[Benjamin Netanyahu]]
| voorganger2 = [[Benjamin Netanyahu]]
| opvolger2 = [[David Levy (politicus)|David Levy]]
| opvolger2 = [[David Levy (politicus)|David Levy]]
| opvolging3 = Minister van Energie en Water
| opvolging3 = Minister van Energie en Water
| start_periode3= [[8 juli]] [[1996]]
| start_periode3= [[8 juli]] [[1996]]
| eind_periode3 = [[6 juli]] [[1999]]
| eind_periode3 = [[6 juli]] [[1999]]
| voorganger3 = [[Yitzhak Levy]]
| voorganger3 = [[Yitzhak Levy]]
| opvolger3 = [[Eli Suissa]]
| opvolger3 = [[Eli Suissa]]
| opvolging4 = Minister van Volkshuisvesting
| opvolging4 = Minister van Volkshuisvesting
| start_periode4= [[11 juni]] [[1990]]
| start_periode4= [[11 juni]] [[1990]]
| eind_periode4 = [[13 juli]] [[1992]]
| eind_periode4 = [[13 juli]] [[1992]]
| voorganger4 = [[David Levy (politicus)|David Levy]]
| voorganger4 = David Levy
| opvolger4 = [[Binyamin Ben-Eliezer]]
| opvolger4 = [[Binyamin Ben-Eliezer]]
| opvolging5 = Minister van Industrie en Handel
| opvolging5 = Minister van Industrie en Handel
| start_periode5= [[13 september]] [[1984]]
| start_periode5= [[13 september]] [[1984]]
| eind_periode5 = [[20 februari]] [[1990]]
| eind_periode5 = [[20 februari]] [[1990]]
| voorganger5 = [[Gideon Patt]]
| voorganger5 = [[Gideon Patt]]
| opvolger5 = [[Moshe Nissim]]
| opvolger5 = [[Moshe Nissim]]
| opvolging6 = [[Lijst van Israëlische ministers van Defensie|Minister van Defensie]]
| opvolging6 = [[Lijst van Israëlische ministers van Defensie|Minister van Defensie]]
| start_periode6= [[5 augustus]] [[1981]]
| start_periode6= [[5 augustus]] [[1981]]
| eind_periode6 = [[14 februari]] [[1983]]
| eind_periode6 = [[14 februari]] [[1983]]
Regel 37: Regel 38:
| gestorven = [[11 januari]] [[2014]]
| gestorven = [[11 januari]] [[2014]]
| gestorven_in = [[Ramat Gan]]
| gestorven_in = [[Ramat Gan]]
| partner = Lily Sharon (overleden in [[2000]])
| partner = Lily Sharon (overleden in 2000)
| partij = [[Kadima]]<br /><small>(vroeger [[Likoed]]) </small>
| partij = [[Kadima]]<br /><small>(vroeger [[Likoed]]) </small>
| handtekening = Ariel Sharon signature.svg
| handtekening = Ariel Sharon signature.svg
Regel 43: Regel 44:
}}
}}


'''Ariel Sharon'''<ref>De [http://www.sofeer.nl/wb.htm lijst van Hebreeuwse en Jiddische woorden in het Nederlands] spelt zijn naam als '''Ariël Sjaron'''.</ref> ([[Hebreeuws]]: אריאל שרון, [[Arabisch]]: أرئيل شارون, ''Ar'il Sharoon''), geboren als '''Ariel Scheinermann''' ([[Kfar Malal]], [[26 februari]] [[1928]] – [[Ramat Gan]], [[11 januari]] [[2014]]), was een [[Israël]]isch [[militair]] en [[politicus]] en van 17 februari 2001 tot en met 11 april 2006 de [[lijst van premiers van Israël|premier van Israël]].
'''Ariel Sharon'''<ref>De [https://sofeer.ivdnt.org/woordenlijst/s/sjaron2 lijst van Hebreeuwse en Jiddische woorden in het Nederlands] spelt zijn naam als '''Ariël Sjaron'''. [https://web.archive.org/web/20210508010257/http://sofeer.nl/wb.htm Gearchiveerd] op 8 mei 2021.</ref> ([[Hebreeuws]]: אריאל שרון, [[Arabisch]]: أرئيل شارون, ''Ar'il Sharoon''), geboren als '''Ariel Arik Sheinerman''' ([[Kfar Malal]], [[26 februari]] [[1928]] – [[Ramat Gan]], [[11 januari]] [[2014]]), was een [[Israël]]isch [[militair]] en [[politicus]] en van 17 februari 2001 tot en met 11 april 2006 de [[lijst van premiers van Israël|premier van Israël]].


Sharon werd in het toenmalige Britse [[mandaatgebied Palestina]] geboren. Hij maakte naam als commandant in het leger tijdens de [[Zesdaagse Oorlog|Zesdaagse]] en [[Jom Kipoeroorlog]] en als [[Ministerie van Defensie|minister van Defensie]], waarbij hij een harde lijn doorzette tegenover de [[Palestijnen]]. Hij wordt door de Palestijnen en [[Libanon|Libanezen]] verantwoordelijk gehouden voor de [[bloedbaden in Sabra en Shatila]] in 1982. Sharon werd leider van de [[Likoed]]partij in 2000 en een jaar later premier van Israël.
Sharon werd in het toenmalige [[Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)|Britse]] [[mandaatgebied Palestina]] geboren. Hij maakte naam als commandant in het leger tijdens de [[Zesdaagse Oorlog|Zesdaagse]] (1967) en [[Jom Kipoeroorlog]] (1973) en als [[Ministerie van Defensie|minister van Defensie]], waarbij hij een harde lijn doorzette tegenover de [[Palestijnen]]. In oktober 1953 werd onder zijn leiding een bloedbad aangericht in het Palestijnse dorpje [[Qibya]].<ref>{{en}}[https://books.google.nl/books?id=G820rBq299AC&pg=PA191&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Zvi Ganin: ''An Uneasy Relationship: American Jewish Leadership and Israel, 1948-1957'' (p. 191-193)]. [https://web.archive.org/web/20220108203741/https://books.google.nl/books?id=G820rBq299AC&pg=PA191&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 8 januari 2022.</ref> Hij werd door de Palestijnen en [[Libanon|Libanezen]] ook verantwoordelijk gehouden voor de [[bloedbaden in Sabra en Shatila]] in 1982. Die werden weliswaar gepleegd door [[Falangisme (Libanon)|christelijke milities]], maar Sharon had niet ingegrepen, alhoewel hij tot een invasie had bevolen in West-[[Beiroet]] en met zijn leger ter plaatse was. Hij kreeg soms de bijnaam "Mister Settlement" omwille van het feit dat hij het aantal [[Israëlische nederzetting]]en op de [[Westelijke Jordaanoever]] (illegaal volgens het [[internationaal recht]]) sterk uitbreidde.<ref>{{en}}Eyal Weizman: ''Hollow Land'', en dan met name hoofdstuk 2; zie onder kopje "Literatuur" (geeft een diepgaande analyse en een uitgebreide beschrijving van dit politiek langetermijnproject).</ref> Sharon werd leider van de [[Likoed]]partij in 2000. Zijn bezoek in september van dat jaar aan de [[Tempelberg]] in [[Jeruzalem]] met een leger veiligheidsmensen deed de [[Intifada|tweede Intifada]] ontvlammen. <br />Een jaar later, in 2001, werd hij premier van Israël.
Sharon trok in 2005 het Israëlisch leger, de politie en overige ambtenaren, alsmede alle Joodse bewoners (uiteindelijk onder dwang) uit de [[Gazastrook]], teneinde het gebied onder zelfbestuur van de overige (niet-Joodse) Gaza-bewoners over te dragen.


Nieuwe Israëlische nederzettingen op de [[Westelijke Jordaanoever]] zouden gebouwd en uitgebreid worden en er werd verder gebouwd aan de [[Israëlische Westoeverbarrière]].
⚫
Nadat hij in januari 2006 een zware [[hersenbloeding]] had gekregen, verkeerde hij in [[coma (geneeskunde)|comateuze toestand]]. Sharon kwam in een voortdurende [[Vegetatieve toestand|vegetatieve status]] terecht en werd uit zijn premierschap ontheven. Tot aan het eind van zijn leven ontwaakte hij niet meer.

⚫
Nadat de premier in januari 2006 een zware [[hersenbloeding]] had gekregen, verkeerde hij in [[coma (geneeskunde)|comateuze toestand]]. Sharon kwam in een voortdurende [[vegetatieve toestand|vegetatieve status]] terecht en werd uit zijn premierschap ontheven. Tot zijn dood in 2014 ontwaakte hij niet meer.


== Familie ==
== Familie ==
Ariel Sharon was sinds 2000 voor de tweede maal weduwnaar – de zus, Lily, van zijn eerste vrouw, Margalith, omgekomen bij een auto-ongeluk, werd zijn tweede echtgenote – en vader van drie zonen. Zijn tweede zoon, [[Omri Sharon|Omri]], was parlementslid en de jongste, [[Gilad Sharon|Gilad]], econoom en zakenman. De oudste zoon Goer kwam in 1967, op 11-jarige leeftijd, om bij een wapenongeluk. Gilad woont op Sharons boerderij en was met zijn vader een verdachte in een [[corruptie]]zaak (zie verder bij "Politieke loopbaan").
Ariel Sharon was sinds 2000 voor de tweede maal weduwnaar – Lily, de zus van Margalith (zijn eerste vrouw, die omkwam bij een auto-ongeluk), werd zijn tweede echtgenote – en moeder van drie zonen. Zijn tweede zoon, [[Omri Sharon|Omri]], was parlementslid en de jongste, [[Gilad Sharon|Gilad]], econoom en zakenman. De oudste, Goer, kwam in 1967 (op 11-jarige leeftijd) om bij een wapenongeluk. Gilad woont op Sharons boerderij en was met zijn vader een verdachte in een [[corruptie]]zaak (zie verder bij "Politieke loopbaan").


== Militaire loopbaan ==
== Militaire loopbaan ==
Ariel Sharon bereikte de rang van generaal in het [[Israëlische defensieleger]] en diende onder meer in de Zesdaagse en Jom Kipoeroorlog.
Ariel Sharon bereikte de rang van generaal in het [[Israëlisch defensieleger]] (IDF) en diende onder meer in de oorlogen van 1967 en 1973.


In 1942, op veertienjarige leeftijd, ging hij bij de [[Hagana (organisatie)|Haganah]], de [[joden|joodse]] voorloper van het Israëlische leger. Toen in 1948 de staat Israël gevormd werd, was Sharon aanvoerder van een peloton van de Alexandroni-brigade. Hij raakte gewond in de [[Tweede slag bij Latrun]]. In 1951 begon hij met een studie [[geschiedenis]] en cultuur van het [[Midden-Oosten]] aan de [[Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem]]. Anderhalf jaar later werd hij gevraagd om terug te keren naar het leger en hoofd te worden van de nieuwe eenheid 101.
In 1942, op veertienjarige leeftijd, ging hij bij de [[Hagana (organisatie)|Haganah]], de [[Joden|Joodse]] voorloper van het IDF. Toen in 1948 de staat Israël uitgeroepen werd, was Sharon aanvoerder van een peloton van de Alexandroni-brigade. Hij raakte gewond in de [[Tweede slag bij Latrun]]. In 1951 begon hij met een studie [[geschiedenis]] en cultuur van het [[Midden-Oosten]] aan de [[Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem]]. Anderhalf jaar later, in 1953, werd hij door [[David Ben Gurion]] gevraagd om terug te keren naar het leger en hoofd te worden van een speciale nieuwe eenheid 'Unit 101'.
Daarmee voerde Sharon in 1953 een aanval uit op het [[vluchtelingenkamp]] [[El-Bureij]] in de Gazastrook, en werd in oktober een bloedbad aangericht in het Palestijnse dorpje [[Qibya]]. Bij die aanval werden meer dan zestig Palestijnse burgers door de eenheid van Sharon gedood. Eenheid 101 werd later samengevoegd met een andere eenheid, die doorging met het aanvallen van toenmalig Jordaans grondgebied.<ref>{{en}} [http://en.specwar.info/special-forces/israel/unit-101/ Unit 101]. [https://web.archive.org/web/20220108203700/http://en.specwar.info/special-forces/israel/unit-101/ Gearchiveerd] op 8 januari 2022.</ref>


⚫
[[Bestand:Sharon and Ben Gurion (1957).jpg|thumb|Sharon (links) met David Ben-Gurion (midden) in 1957]]
Die eenheid ondernam enkele aanvallen die hielpen "het moreel van de Israëliërs te herstellen". Ze ondernam ook een aanval bij het dorpje [[Qibya]] in de [[Westelijke Jordaanoever]] in de herfst van 1953. Bij die aanval werden meer dan zestig Palestijnse burgers door de eenheid van Sharon gedood. Eenheid 101 werd later samengevoegd met een andere eenheid, die doorging met het aanvallen van toenmalig Jordaans grondgebied.
⚫
Een incident in de [[Suezcrisis]] van 1956, waarbij Sharon tegen zijn orders inging om de [[Mitlapas]] te veroveren, kostte aan veertig soldaten van zijn eenheid het leven. Sharon wachtte hier niet op versterkingen, maar besloot meteen aan te vallen. Het voorval wordt door veel commentatoren gezien als tekenend voor een karaktertrek van Sharon: impulsiviteit. De aanval mislukte, en dat schaadde zijn carrière een aantal jaren.


⚫
Van 1958 tot 1962 was Sharon commandant van een [[infanterie]]brigade en studeerde hij tegelijkertijd [[Rechtsgeleerdheid|rechten]] aan de [[Universiteit van Tel Aviv]]. Tijdens de Zesdaagse Oorlog in 1967 klom Sharon op tot [[generaal]]. Hij leidde een belangrijke divisie in gevechten om de [[Sinaï (schiereiland)|Sinaï]]. In 1969 werd Sharon hoofd van het Zuidelijke Commando van het Israëlisch leger, waarbij hij ook verantwoordelijk was voor de Israëlische bezetting van de Gazastrook.
⚫
[[Bestand:Sharon and Ben Gurion (1957).jpg|thumb|Sharon (links) met [[Ben Gurion]] (midden), 1957]]
⚫
Een incident in de [[Suezcrisis]] van 1956, waarbij Sharon tegen zijn orders inging om de [[Mitlapas]] te veroveren, kostte aan veertig soldaten van zijn eenheid het leven. Sharon wachtte hier niet op versterkingen, maar besloot meteen aan te vallen. Het voorval wordt door veel commentatoren gezien als tekenend voor een karaktertrek van Sharon: impulsief. De aanval mislukte, en dat schaadde zijn carrière voor een aantal jaren.


⚫
Tijdens de Jom Kipoeroorlog in 1973 lukte het Sharon een doorbraak door het [[Egypte (land)|Egyptische]] front te forceren en daarna het [[Suezkanaal]] over te steken, waarbij hij weer militaire orders negeerde: hij drong een heel eind Egypte binnen. Deze actie werd beschouwd als beslissend voor de afloop van de oorlog met Egypte<ref>{{en}} Simon Dunstan: ''The Yom Kippur War 1973 (2): The Sinai'', Osprey Publishing, 20 april 2003.</ref> en maakte van hem een oorlogsheld in de ogen van veel Israëliërs. In februari 1974 verliet hij het leger.
⚫
Van 1958 tot 1962 was Sharon commandant van een [[infanterie]]brigade en studeerde hij tegelijkertijd [[Rechtsgeleerdheid|rechten]] aan de [[Universiteit van Tel Aviv]]. Tijdens de Zesdaagse Oorlog in 1967 klom Sharon op tot [[generaal]]. Hij leidde een belangrijke divisie in gevechten om de [[Sinaï (schiereiland)|Sinaï]]. In 1969 werd Sharon hoofd van het Zuidelijke Commando van het Israëlisch leger, waarbij hij ook verantwoordelijk was voor de Israëlische bezetting van de [[Gazastrook]].

⚫
Tijdens de Jom Kipoeroorlog in 1973 lukte het Sharon een doorbraak door het [[Egypte (land)|Egyptische]] front te forceren en daarna het [[Suezkanaal]] over te steken, waarbij hij weer militaire orders negeerde. Hij drong een heel eind Egypte binnen. Deze actie werd beschouwd als beslissend in de overwinning op Egypte<ref>[The Yom Kippur War 1973 (2): The Sinai, By Simon Dunstan, Osprey Publishing, April 20, 2003. "The Israeli crossing of the Canal was the key to the victory over the Egyptians in the October War"]</ref> en maakte van hem een oorlogsheld voor veel Israëliërs. In februari 1974 verliet hij het leger.


== Politieke loopbaan ==
== Politieke loopbaan ==
Na zijn afzwaaien richtte Sharon een politieke partij op: Shlomzion (= Vrede voor Zion). Zijn programma: het vestigen van een [[Palestijnen|Palestijnse]] staat in de plaats van [[Jordanië]]. Een groot succes werd het niet: bij de [[verkiezingen]] van 1977 behaalde de partij twee zetels in de [[Knesset]], het Israëlisch parlement. Sharon werd echter opgenomen in de rechtse coalitie van [[Menachem Begin]]. Zijn partij ging al snel in de [[Likoed]]partij op.
Na zijn afzwaaien richtte Sharon een politieke partij op: Shlomzion (= Vrede voor Zion). Zijn programma: van [[Jordanië]] een Palestijnse staat maken. Een groot succes werd het niet: bij de verkiezingen van 1977 behaalde ze twee zetels in de [[Knesset]], het Israëlisch parlement. Sharon werd echter opgenomen in de rechtse [[coalitie]] van [[Menachem Begin]]. Zijn partij ging al snel in de Likoedpartij op.


Van 1977 tot 1981 was Sharon minister van Landbouw en van 1981 tot 1983 minister van Defensie.
Van 1977 tot 1981 was Sharon minister van Landbouw en van 1981 tot 1983 van Defensie.


=== Sabra en Shatila ===
=== Sabra en Shatila ===
[[Bestand:Ariel Sharon 1982 HD-SC-98-07543.JPEG|thumb|Sharon (rechts), met de Amerikaanse minister van Defensie [[Caspar Weinberger]]]]
[[Bestand:Ariel Sharon 1982 HD-SC-98-07543.JPEG|thumb|Sharon (rechts), met de Amerikaanse minister van Defensie [[Caspar Weinberger]]]]
Onder zijn ministerschap viel Israël in 1982 het zuiden van Libanon binnen om daar bases van Palestijnse milities aan te vallen. Sharon gaf de [[Falangisme (Libanon)|falangisten]] de vrije hand in Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila. De kampen werden omsingeld door het Israëlische leger, zodat de vluchtelingen niet weg konden. De Falangisten, sinds 1978 getraind door Israël,<ref>{{en}}"Negotiating Arab-Israeli Peace, patterns, problems, possibilities", Laura Zittrain Eisenberg, Neil Kaplan, p. 55</ref> vermoordden naar schatting van het [[Rode Kruis]] zo'n 2750 personen (andere schattingen zijn 460 tot 3500 doden), onder wie veel vrouwen en kinderen.
Onder zijn ministerschap viel Israël in 1982 het zuiden van Libanon binnen om daar bases van Palestijnse milities aan te vallen. Sharon gaf de [[Falangisme (Libanon)|falangisten]] de vrije hand in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila. Die werden omsingeld door het Israëlische leger, zodat de vluchtelingen niet weg konden. De Falangisten, sinds 1978 getraind door Israël,<ref>{{en}} Laura Zittrain Eisenberg en Neil Kaplan: ''Negotiating Arab-Israeli Peace, patterns, problems, possibilities'', p. 55</ref> vermoordden naar schatting van het [[Rode Kruis]] zo'n 2750 personen (andere schattingen zijn 460 tot 3500 doden), onder wie veel vrouwen en kinderen.


Een Israëlische onderzoekscommissie – de [[Kahane-commissie]] – oordeelde dat Sharon indirect schuldig was, voornamelijk wegens nalatigheid. Sharon werd door Begin ontslagen als minister van defensie maar bleef als minister zonder portefeuille in het Kabinet Begin.<ref>https://web.archive.org/web/20110922044840/http://www.gov.il/FirstGov/TopNavEng/EngSubjects/EngSElections/EngSEKnessets/EngSE9-11/</ref>
Een Israëlische onderzoekscommissie – de [[commissie-Kahane]] – oordeelde dat Sharon indirect schuldig was, voornamelijk wegens nalatigheid. Hij moest dan ook aftreden als minister van Defensie, en bleef slechts aan als minister zonder portefeuille in het Kabinet-Begin.<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20110922044840/http://www.gov.il/FirstGov/TopNavEng/EngSubjects/EngSElections/EngSEKnessets/EngSE9-11/ Israel Government Portal The Tenth Knesset Election date: June 30th, 1981 – 28 Sivan, 5741 Duration: 3 years and 1 month]</ref> Het voorval leverde blijvende schade op voor de reputatie van Sharon. In 2002 klaagde een rechter in [[België (hoofdbetekenis)|België]] hem aan voor [[internationaal misdrijf|oorlogsmisdaden]]. België had een [[Genocidewet]], waardoor elke oorlogsmisdaad, waar ook ter wereld gepleegd, in dat land voor de rechter kon worden gebracht. Na het wijzigen van de wet, voornamelijk onder Amerikaanse en Israëlische druk, waardoor er voor een aangifte een band met België aangetoond dient te worden, werd de zaak tegen Sharon in juni 2002 niet-ontvankelijk verklaard.


=== Andere ministerposten ===
=== Andere ministerposten ===
In 1983 keerde Sharon terug als minister. Van 1983 tot 1984 was hij minister "zonder portefeuille". Van 1984 tot 1990 van handel en industrie. Van 1990 tot 1992 van huisvesting. Onder zijn leiding werden vele huizen op de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook gebouwd. Tijdens de regering van [[Yitzhak Rabin]] was Sharon geen minister, maar keerde in 1996 terug onder [[Benjamin Netanyahu]] als minister van Infrastructuur (tot 1998). Van 1999 tot 2000 was hij minister van Buitenlandse Zaken. Hierna werd hij leider van de Likoed-partij.
Van 1983 tot 1984 was Sharon minister zonder portefeuille. Van 1984 tot 1990 minister van handel en industrie, van 1990 tot 1992 van huisvesting. Onder zijn leiding werden vele huizen gebouwd voor Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Tijdens de regering van [[Yitzhak Rabin]] was Sharon geen minister, maar hij keerde in 1996 terug onder [[Benjamin Netanyahu]] als minister van [[Infrastructuur]] (tot 1998). Van 1999 tot 2000 was hij minister van Buitenlandse Zaken. Hierna werd hij leider van de Likoedpartij.


=== Tweede Intifada ===
=== Tweede Intifada ===
Op verkiezingscampagne op 28 september 2000 bezocht Sharon de [[Westmuur]] en de [[Tempelberg]], waaronder de [[Al-Aqsamoskee]] en de [[Rotskoepel]]. Hij werd hierbij omringd door zo'n duizend veiligheidsagenten. De Tempelberg, de heiligste plaats in het jodendom, is in rangorde de derde heiligste plaats van de islam en om die reden omstreden. Palestijnen op de Tempelberg begonnen met stenen te gooien en de definitieve uitbraak van de [[Tweede Intifada]] was hiermee een feit. Deze zou vijf jaar duren.
Op verkiezingscampagne op 28 september 2000 bezocht Sharon de [[Westmuur]] en de Tempelberg (de heiligste plaats in het jodendom), waaronder de [[Al-Aqsamoskee]] en de [[Rotskoepel]]. Hij werd hierbij omringd door zo'n duizend veiligheidsagenten. Palestijnen op de Tempelberg begonnen hierop met demonstraties waarbij met stenen gegooid werd. Vier van hen werden de dag daarop neergeschoten.<ref>[[Dries van Agt]]: ''Een schreeuw om recht'', [[De Bezige Bij]], 2009, blz. 13 (chronologie: 2000, 29 september).</ref> De tweede Intifada was hiermee een feit. Deze zou vijf jaar duren.


=== Premierschap ===
=== Premierschap ===
[[Bestand:Sharon and Rumsfeld 2001.jpg|thumb|Sharon met de Amerikaanse minister [[Donald Rumsfeld]]]]
[[Bestand:Sharon and Rumsfeld 2001.jpg|thumb|Sharon (rechts) met de Amerikaanse minister van Defensie [[Donald Rumsfeld]]]]
In 2001 werd Sharon in de laatste directe premiersverkiezingen van de staat Israël verkozen tot minister-president. Hij ging een brede, rechtse [[coalitie]] aan met de [[Arbeidspartij]]-[[Meemad]] en twee ultraorthodoxe partijen.
In 2001 werd Sharon in de laatste directe premiersverkiezingen van de staat Israël verkozen tot minister-president. Hij ging een brede, rechtse coalitie aan met de [[Arbeidspartij]]-[[Meemad]] en twee [[charedisch jodendom|ultraorthodoxe]] partijen.
Daartussenin, meer bepaald in 2002, was hij ook even [[lijst van Israëlische ministers van Binnenlandse Zaken|minister van Binnenlandse Zaken]].
Daartussenin, meer bepaald in 2002, was hij ook even [[lijst van Israëlische ministers van Binnenlandse Zaken|minister van Binnenlandse Zaken]].


Zijn tweede regering vormde hij na een verkiezingsoverwinning via het lijst-systeem, waar men in Israël inmiddels op was teruggevallen. De regering-Sharon II bestond aanvankelijk uit de Likoed (40 zetels), de seculiere [[Shinui]]-partij (15 zetels), de [[Nationale Unie (Israël)|Nationale Unie]] (7 zetels) en de [[Nationaal-Religieuze Partij|NRP]] (6 zetels).
Zijn tweede regering vormde hij na een verkiezingsoverwinning via het lijstsysteem, waar men in Israël inmiddels op was teruggevallen. De regering-Sharon II bestond aanvankelijk uit de Likoed (40 zetels), de seculiere [[Shinui]]partij (15 zetels), de [[Nationale Unie (Israël)|Nationale Unie]] (7 zetels) en de [[Nationaal-Religieuze Partij|NRP]] (6 zetels).


Gedurende 2004 werden achtereenvolgens de Nationale Unie en Shinui uit de regering gezet. De eerste was tegen het plan-Sharon voor terugtrekking uit de Gazastrook, de tweede stemde tegen de begroting voor 2005. Ook parlementsleden van zijn eigen partij en de NRP lagen dwars bij het plan tot terugtrekking uit de Gazastrook. Een NRP-minister stapte op en een Likoed-minister werd ontslagen. In december werden ook de ministers van Shinui uit de coalitie gezet, nadat deze [[fractie (politiek)|fractie]] tegen de begroting van de regering-Sharon gestemd had. Begin 2005 slaagde Sharon erin zijn minderheidsregering een nieuwe meerderheid te geven. De Israëlische Partij van de Arbeid-Meemad (19 zetels) trad opnieuw tot de regering. De [[alliantie]] [[Verenigd Thora Jodendom]] (5 zetels) viel uit elkaar over de toetreding tot de coalitie toen de ene fractie [[Agoedat Jisraël]] tot de regering toetrad (onderminister met eigen portefeuille) en [[Degel Hathora]] slechts op proef in de coalitie zitting nam.
Gedurende 2004 werden achtereenvolgens de Nationale Unie en Shinui uit de regering gezet. De eerste was tegen het plan-Sharon voor terugtrekking uit de Gazastrook, de tweede stemde tegen de begroting voor 2005. Ook parlementsleden van zijn eigen partij en de NRP lagen dwars bij het plan tot terugtrekking uit de Gazastrook. Een NRP-minister stapte op en een Likoedminister werd ontslagen. In december werden ook de ministers van Shinui uit de coalitie gezet, nadat deze [[fractie (politiek)|fractie]] tegen de begroting van de regering-Sharon gestemd had. Begin 2005 slaagde Sharon erin zijn minderheidsregering een nieuwe meerderheid te geven. De Israëlische Partij van de Arbeid-Meemad (19 zetels), trad opnieuw toe tot de regering. De [[alliantie]] [[Verenigd Thora Jodendom]] (5 zetels) viel uit elkaar over de toetreding tot de coalitie toen de ene fractie, [[Agoedat Jisraël]], tot de regering toetrad (onderminister met eigen portefeuille) en de andere, [[Degel Hathora]], slechts op proef in de coalitie zitting nam.


=== Onderzoek naar corruptie ===
=== Onderzoek naar corruptie ===
Op 28 maart 2004 diende de Israëlische staatsadvocate [[Edna Arbel]] een ontwerpaanklacht in tegen premier Ariel Sharon bij [[procureur-generaal]] [[Menachem Mazuz]] ('Mani') met het advies Sharon aan te klagen wegens corruptie. Sharon werd verdacht van het aannemen van steekpenningen van een bevriend zakenman, en dit in ruil voor hulp bij een internationaal project van diezelfde zakenman, waarbij ook Sharons zoon Gilad betrokken zou zijn. De meeste overtredingen zou Sharon gedaan hebben in zijn voormalige functie als [[lijst van Israëlische ministers van Buitenlandse Zaken|minister van Buitenlandse Zaken]] in de regering-Netanyahu. Op 15 juni 2004 verklaarde het Israëlische hooggerechtshof de zaak echter niet ontvankelijk wegens gebrek aan bewijs.
Op 28 maart 2004 diende de Israëlische staatsadvocate [[Edna Arbel]] een ontwerpaanklacht in tegen premier Ariel Sharon bij [[procureur-generaal]] [[Menachem Mazuz]] ('Mani') met het advies Sharon aan te klagen wegens corruptie. Sharon werd verdacht van het aannemen van steekpenningen van een bevriend zakenman, en dit in ruil voor hulp bij een internationaal project van diezelfde zakenman, waarbij ook Sharons zoon betrokken zou zijn. De meeste overtredingen zou Sharon gedaan hebben in zijn voormalige functie als [[lijst van Israëlische ministers van Buitenlandse Zaken|minister van Buitenlandse Zaken]] in de regering-Netanyahu. Op 15 juni 2004 verklaarde het Israëlische hooggerechtshof de zaak echter niet ontvankelijk wegens gebrek aan bewijs.


Op 28 augustus 2005 werd Omri Sharon officieel in beschuldiging gesteld voor corruptie. Hij werd verdacht van het opzetten van fictieve bedrijven om illegale bijdrages aan de verkiezingscampagne in 1999 van zijn vader te verbergen. Tijdens die verkiezingen won Ariel Sharon het voorzitterschap van de Likoed-partij en werd hij haar kandidaat om [[eerste minister]] te worden.
Op 28 augustus 2005 werd Sharons zoon Omri officieel in beschuldiging gesteld voor corruptie. Hij werd verdacht van het opzetten van fictieve bedrijven om illegale bijdrages aan de verkiezingscampagne in 1999 van zijn vader te verbergen. Tijdens die verkiezingen won Ariel Sharon het voorzitterschap van de Likoedpartij en werd hij haar kandidaat om [[eerste minister]] te worden. Omri Sharon werd veroordeeld tot negen maanden gevangenisstraf.<ref>{{en}}[https://www.independent.co.uk/news/obituaries/ariel-sharon-dies-obituary-unlike-his-right-wing-predecessors-former-israeli-pm-was-a-pragmatist-who-9034506.html "Ariel Sharon dies: Obituary"], ''[[The Independent]]'', 11 januari 2014. [https://web.archive.org/web/20191109213824/https://www.independent.co.uk/news/obituaries/ariel-sharon-dies-obituary-unlike-his-right-wing-predecessors-former-israeli-pm-was-a-pragmatist-who-9034506.html Gearchiveerd] op 9 november 2019.</ref>


=== Gazaplan ===
=== Gazaplan ===
[[Bestand:Sharon24.gif|thumb|Cartoon van [[Carlos Latuff]] over het plan voor vrede van Sharon]]
[[Bestand:Sharon24.gif|thumb|Cartoon van [[Carlos Latuff]] over het plan voor vrede van Sharon]]
Op 4 februari 2004 publiceerde Sharon een plan dat grotendeels de terugtrekking van Israël uit de Gazastrook beoogde, omdat hij stelde dat aan een onafhankelijke Palestijnse staat niet viel te ontkomen. De ongeveer 7500 kolonisten die er woonden moesten verplicht vertrekken. Het plan voorzag ook in de opgave van vier nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, maar tevens de [[annexatie]] van zes nederzettingen. Toenmalig Amerikaans president [[George W. Bush]] steunde het plan.
Op 4 februari 2004 publiceerde Sharon een plan dat grotendeels de terugtrekking van Israël uit de Gazastrook beoogde, omdat hij stelde dat aan een onafhankelijke Palestijnse staat niet viel te ontkomen. De ongeveer 7500 kolonisten die er woonden moesten verplicht vertrekken. Het plan voorzag ook in de opgave van vier nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, maar tevens de [[annexatie]] van zes nederzettingen. Toenmalig Amerikaans president [[George W. Bush]] steunde het plan.


In Israël werd het plan echter met gemengde gevoelens ontvangen: volgens peilingen was een ruime meerderheid van de bevolking vóór ontruiming, maar de machtige kolonistenbeweging was furieus tegen het plan.
In Israël werd het plan echter met gemengde gevoelens ontvangen: volgens peilingen was een ruime meerderheid van de bevolking vóór ontruiming, maar de machtige kolonistenbeweging was furieus tegen het plan.


Een raadgevend [[volksraadpleging|referendum]] van de leden van Sharons Likoedpartij op 2 mei 2004 wees het plan af. Op de dag van het referendum werden in de Gazastrook een zwangere Israëlische en haar vier dochtertjes van respectievelijk 11, 9, 7 en 2 jaar bij een aanslag vermoord. Peilingen die vooraf werden gehouden wezen op een waarschijnlijke, doch aanzienlijk kleinere, nederlaag voor Sharon. Na het afkeuren door zijn partijleden en enig beraad, besloot Sharon hoe dan ook zijn plannen door te zetten. Dit besluit leidde tot een regelmatige ondermijning van de regering in de Knesset.
Een raadgevend [[volksraadpleging|referendum]] van de leden van Sharons Likoedpartij op 2 mei 2004 wees het plan af. Op de dag van het referendum werden in de Gazastrook een zwangere Israëlische en haar vier dochtertjes van respectievelijk 11, 9, 7 en 2 jaar bij een aanslag vermoord. Peilingen die vooraf werden gehouden wezen op een waarschijnlijke, doch aanzienlijk kleinere, nederlaag voor Sharon. Na het afkeuren door zijn partijleden en enig beraad, besloot Sharon hoe dan ook zijn plannen door te zetten. Dit besluit leidde tot een regelmatige ondermijning van de regering in de Knesset.
Sharon werd door deze actie door veel kolonisten en ultraorthodoxe joden als een 'verrader' gezien. Permanente bewaking was noodzakelijk, niet alleen tegen aanslagen door Palestijnen, maar evengoed om Sharon te beschermen tegen een mogelijke aanslag van een rechtse Israëliër.
Sharon werd door deze actie door veel kolonisten en ultraorthodoxe joden als een 'verrader' gezien. Permanente bewaking was noodzakelijk, niet alleen tegen aanslagen door Palestijnen, maar evengoed om Sharon te beschermen tegen een mogelijke aanslag van een rechtse Israëliër.


Op 26 oktober 2004 werd in de Knesset over het plan gestemd. Het "plan-Sharon" voor de volledige ontruiming van de Gazastrook van Israëlische nederzettingen en van het noordelijkste gedeelte van [[Samaria (regio)|Samaria]] werd aangenomen met 67 stemmen voor, 45 stemmen tegen en 7 onthoudingen. Direct na de stemming werden een minister en een onderminister van zijn partij ontslagen, omdat zij tegen die terugtrekking hadden gestemd.
Op 26 oktober 2004 werd in de Knesset over het plan gestemd. Het "plan-Sharon" voor de volledige ontruiming van de Gazastrook van Israëlische nederzettingen en van het noordelijkste gedeelte van [[Samaria (regio)|Samaria]] werd aangenomen met 67 stemmen voor, 45 stemmen tegen en 7 onthoudingen. Direct na de stemming werden een minister en een onderminister van zijn partij ontslagen, omdat zij tegen die terugtrekking hadden gestemd.


In de zomer van 2005 werd Sharon vervloekt tot de dood door enkele ultrarechtse [[rabbijn]]en. Een zogenaamd [[pulsa denura]] ([[Aramees]] voor vuurslag) werd over hem uitgesproken.<ref>{{en}}[http://www.haaretz.com/news/national/extremists-put-pulsa-denura-death-curse-on-pm-ariel-sharon-1.165164 Extremists put pulsa denura death curse on PM Ariel Sharon], ''[[Haaretz]]'', 27 juli 2005</ref>
In de zomer van 2005 werd Sharon vervloekt tot de dood door enkele [[ultrarechts]]e [[rabbijn]]en. Een zogenaamd [[pulsa denura]] ([[Aramees]] voor vuurslag) werd over hem uitgesproken.<ref>{{en}} [https://www.haaretz.com/news/national/extremists-put-pulsa-denura-death-curse-on-pm-ariel-sharon-1.165164 Extremists put pulsa denura death curse on PM Ariel Sharon], ''[[Haaretz]]'', 27 juli 2005. [https://web.archive.org/web/20140116183533/http://www.haaretz.com/news/national/extremists-put-pulsa-denura-death-curse-on-pm-ariel-sharon-1.165164 Gearchiveerd] op 16 januari 2014.</ref>


=== Kadima ===
=== Kadima ===
Eind 2005 stapte Sharon uit de Likoed-partij en richtte een nieuwe partij op, [[Kadima]] (Hebreeuws voor "voorwaarts") geheten. Deze partij is gematigder dan Likoed en kreeg de steun van [[Shimon Peres]], die de verkiezing om het leiderschap van de Arbeiderspartij verloren had. In januari 2006 kreeg Kadima in de peilingen steun van ongeveer 40% van de kiezers. De verkiezingen voor de Knesset waren op 28 maart 2006. Daar behaalde de partij 29 zetels: slechter dan verwacht. Maar Kadima werd alsnog de grootste partij in Israël. Sharon was geen kandidaat voor de Knesset bij deze verkiezingen, omdat hij zijn kandidatuur niet kon stellen omwille van zijn comateuze toestand.
Eind 2005 stapte Sharon uit de Likoedpartij en richtte een nieuwe partij op, [[Kadima]] (Hebreeuws voor "voorwaarts") geheten. Deze kreeg de steun van [[Shimon Peres]], die de verkiezing om het leiderschap van de Arbeiderspartij verloren had. In januari 2006 kreeg Kadima in de peilingen steun van ongeveer 40% van de kiezers. De verkiezingen voor de Knesset waren op 28 maart 2006. Daar behaalde de partij 29 zetels: slechter dan verwacht. Maar Kadima werd alsnog de grootste partij in Israël. Sharon was echter geen kandidaat voor de Knesset bij deze verkiezingen, omdat hij zijn kandidatuur niet kon stellen omwille van zijn comateuze toestand.


== Laatste levensjaren en dood ==
== Laatste levensjaren en dood ==
Op 17 december 2005 kreeg Sharon een lichte [[Cerebrovasculair accident|beroerte]], en werd hij voor korte tijd opgenomen. Nog geen maand later, op 4 januari 2006, werd hij nogmaals opgenomen in het [[Hadassah Universitair Medisch Centrum|Hadassah-ziekenhuis]] in [[Jeruzalem]], ditmaal met een ernstige [[hersenbloeding]]. Pas na een operatie van zeven uur werd de bloeding gestopt. Op 6 januari kreeg Sharon opnieuw een hersenbloeding en werd hij nogmaals geopereerd. Hij werd drie dagen in een kunstmatige coma gehouden om de druk op zijn hersenen te kunnen verlagen.
Op 17 december 2005 kreeg Sharon een lichte [[cerebrovasculair accident|beroerte]] en werd hij voor korte tijd opgenomen. Nog geen maand later, op 4 januari 2006, werd hij nogmaals opgenomen in het [[Hadassah Universitair Medisch Centrum|Hadassah-ziekenhuis]] in Jeruzalem, ditmaal met een ernstige [[hersenbloeding]]. Pas na een operatie van zeven uur werd de bloeding gestopt. Twee dagen later, op 6 januari, kreeg Sharon echter opnieuw een hersenbloeding en werd hij nogmaals geopereerd. Hij werd drie dagen in een kunstmatige coma gehouden om de druk op zijn hersenen te kunnen verlagen.


Op 9 januari 2006 werd Sharon bijgebracht. Hij kon zelfstandig ademen en reageerde op pijnprikkels in zijn rechterzijde. Hij opende zijn ogen echter niet en kwam niet bij bewustzijn. Sharon onderging een nieuwe operatie op 15 januari, waarbij hij een [[tracheotomie]] onderging. Sindsdien is Sharon niet meer bij kennis geweest, maar hij werd wel in leven gehouden.
Op 9 januari 2006 werd Sharon bijgebracht. Hij kon zelfstandig ademen en reageerde op pijnprikkels in zijn rechterzijde. Hij opende zijn ogen echter niet en kwam niet bij bewustzijn. Sharon onderging een nieuwe operatie op 15 januari, waarbij hij een [[tracheotomie]] onderging. Sindsdien is Sharon niet meer bij kennis geweest, maar hij werd wel in leven gehouden.


[[Ehud Olmert]] nam zijn taken sinds 4 januari waar. Op 11 april 2006 werd door de Israëlische regering officieel besloten dat het premierschap van Sharon eindigde. Hij werd permanent ongeschikt verklaard om zijn ambt uit te oefenen, omdat hij sinds 4 januari in coma lag. De Israëlische wet bepaalt dat in een dergelijk geval binnen honderd dagen een permanente vervanger moet worden aangewezen. Daarom werd Olmert officieel de opvolger van Ariel Sharon als [[minister-president|eerste minister]] van Israël.
[[Ehud Olmert]] nam zijn taken sinds 4 januari waar. Op 11 april 2006 werd door de Israëlische regering officieel besloten dat het premierschap van Sharon eindigde. Hij werd permanent ongeschikt verklaard om zijn ambt uit te oefenen, omdat hij sinds 4 januari in coma lag. De Israëlische wet bepaalt dat in een dergelijk geval binnen honderd dagen een permanente vervanger moet worden aangewezen. Daarom werd Olmert officieel de opvolger van Ariel Sharon als eerste minister van Israël.


Op 28 mei 2006 werd Sharon van het Hadassah-ziekenhuis overgeplaatst naar een kliniek in [[Tel Aviv]], waar men hem langdurige zorg kon bieden. De kans dat hij uit zijn coma zou ontwaken, werd erg klein geacht. Volgens medisch specialisten was door de beroerte zijn [[cognitie]]ve vermogen aangetast. Op 12 november 2010 werd Sharon uit de kliniek naar huis overgebracht om voortaan thuis verzorgd te worden. Op 1 januari 2014 liet de Israëlische krant ''[[Haaretz]]'' weten dat de toestand van Ariel Sharon verslechterde en dat hij de dood nabij was.<ref>{{en}}[http://www.timesofisrael.com/ariel-sharons-condition-deteriorates/ Ariel Sharon’s life in danger as condition takes turn for the worse], ''The Times of Israel'', 1 januari 2014</ref> Hij overleed op 11 januari 2014 na acht jaar in coma te hebben gelegen.<ref>{{en}} [http://www.reuters.com/article/2014/01/11/us-israel-sharon-death-idUSBREA0A09420140111 Former Israeli Prime Minister Sharon dead: Army Radio], [[Reuters]], 11 januari 2014</ref><ref>[http://www.deredactie.be/permalink/1.972321 Ariel Sharon na 8 jaar coma overleden], [[deredactie.be]], 11 januari 2014</ref>
Op 28 mei 2006 werd Sharon van het Hadassah-ziekenhuis overgeplaatst naar een kliniek in [[Tel Aviv]], waar men hem langdurige zorg kon bieden. De kans dat hij uit zijn coma zou ontwaken, werd erg klein geacht. Volgens medisch specialisten was door de beroerte zijn [[cognitie]]ve vermogen aangetast. Op 12 november 2010 werd Sharon uit de kliniek naar huis overgebracht om sindsdien thuis verzorgd te worden. Op 1 januari 2014 liet de Israëlische krant ''Haaretz'' weten dat de toestand van Ariel Sharon verslechterde en dat hij de dood nabij was.<ref>{{en}} [https://www.timesofisrael.com/ariel-sharons-condition-deteriorates/ Ariel Sharon’s life in danger as condition takes turn for the worse], ''[[The Times of Israel]]'', 1 januari 2014. [https://web.archive.org/web/20211020182711/https://www.timesofisrael.com/ariel-sharons-condition-deteriorates/ Gearchiveerd] op 20 oktober 2021.</ref> Hij overleed uiteindelijk tien dagen later, op 11 januari 2014, na acht jaar in coma te hebben gelegen.<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20140111132837/http://www.reuters.com/article/2014/01/11/us-israel-sharon-death-idUSBREA0A09420140111 Former Israeli Prime Minister Sharon dead: Army Radio], [[Reuters]], 11 januari 2014</ref><ref>[http://www.deredactie.be/permalink/1.972321 Ariel Sharon na 8 jaar coma overleden], [[Vrtnws.be|deredactie.be]], 11 januari 2014</ref>


== Trivia ==
== Trivia ==
* Ariel Sharon was ook bekend onder het verkleinwoord van zijn naam: Arik (Hebreeuws: אַריק).
* Ariel Sharon was ook bekend onder het verkleinwoord van zijn naam: Arik (Hebreeuws: אַריק).

==Literatuur==
*{{en}} {{aut|[[Eyal Weizman]]}}: ''Hollow land'', Israel's Architecture of Occupation, Verso, 2007, 318 p. {{ISBN|9781844678686}}
* J. Boef: ''Ariel Sharon. Koning van Israël'', Aspekt-Biografie, 2005


== Externe links ==
== Externe links ==
* [http://www.nos.nl/archief/2005/nieuws/achtergronden/israel_en_palestijnen/ariel_sharon.html Biografie], [[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]]
* [https://web.archive.org/web/20081102220937/http://www.nos.nl/archief/2005/nieuws/achtergronden/israel_en_palestijnen/ariel_sharon.html Biografie van hem], [[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]]
* [http://www.gva.be/dossiers/-s/sharon/dossier.asp Dossier], [[Gazet van Antwerpen]]
* [https://web.archive.org/web/20070930185459/http://www.gva.be/dossiers/-s/sharon/dossier.asp Dossier over hem], ''[[Gazet van Antwerpen]]''


{{Appendix}}
{{Appendix}}
{{StartOpvolging}}
{{StartOpvolging}}
{{OpvolgingCombi
{{OpvolgingCombi
| lijst = Leider van de [[Likoed]]-partij'''<br />[[1999]]–[[2005]]
| lijst = Leider van de Likoedpartij'''<br />[[1999]]–[[2005]]
| vorige = [[Benjamin Netanyahu]]
| vorige = [[Benjamin Netanyahu]]
| volgende = Benjamin Netanyahu
| volgende = Benjamin Netanyahu
Regel 142: Regel 150:
}}
}}
{{OpvolgingCombi
{{OpvolgingCombi
| lijst = Leider van de [[Kadima]]-partij'''<br />[[2005]]–[[2006]]
| lijst = Leider van de Kadimapartij'''<br />[[2005]]–[[2006]]
| vorige = n.v.t. (stichter ervan)
| vorige = n.v.t. (stichter ervan)
| volgende = [[Ehud Olmert]]
| volgende = [[Ehud Olmert]]

Huidige versie van 14 mei 2024 om 15:51

Ariel Sharon
אריאל שרון
Ariel Sharon in 2001
Ariel Sharon in 2001
Geboren 26 februari 1928
Kfar Malal
Overleden 11 januari 2014
Ramat Gan
Politieke partij Kadima
(vroeger Likoed)
Partner Lily Sharon (overleden in 2000)
Handtekening Handtekening
11e premier van Israël
Aangetreden 7 maart 2001
Einde termijn 14 april 2006
Voorganger Ehud Barak
Opvolger Ehud Olmert
Minister van Buitenlandse Zaken
Aangetreden 13 oktober 1998
Einde termijn 6 juni 1999
Voorganger Benjamin Netanyahu
Opvolger David Levy
Minister van Energie en Water
Aangetreden 8 juli 1996
Einde termijn 6 juli 1999
Voorganger Yitzhak Levy
Opvolger Eli Suissa
Minister van Volkshuisvesting
Aangetreden 11 juni 1990
Einde termijn 13 juli 1992
Voorganger David Levy
Opvolger Binyamin Ben-Eliezer
Minister van Industrie en Handel
Aangetreden 13 september 1984
Einde termijn 20 februari 1990
Voorganger Gideon Patt
Opvolger Moshe Nissim
Minister van Defensie
Aangetreden 5 augustus 1981
Einde termijn 14 februari 1983
Voorganger Menachem Begin
Opvolger Moshe Arens
Portaal  Portaalicoon   Politiek
Israël

Ariel Sharon[1] (Hebreeuws: אריאל שרון, Arabisch: أرئيل شارون, Ar'il Sharoon), geboren als Ariel Arik Sheinerman (Kfar Malal, 26 februari 1928 – Ramat Gan, 11 januari 2014), was een Israëlisch militair en politicus en van 17 februari 2001 tot en met 11 april 2006 de premier van Israël.

Sharon werd in het toenmalige Britse mandaatgebied Palestina geboren. Hij maakte naam als commandant in het leger tijdens de Zesdaagse (1967) en Jom Kipoeroorlog (1973) en als minister van Defensie, waarbij hij een harde lijn doorzette tegenover de Palestijnen. In oktober 1953 werd onder zijn leiding een bloedbad aangericht in het Palestijnse dorpje Qibya.[2] Hij werd door de Palestijnen en Libanezen ook verantwoordelijk gehouden voor de bloedbaden in Sabra en Shatila in 1982. Die werden weliswaar gepleegd door christelijke milities, maar Sharon had niet ingegrepen, alhoewel hij tot een invasie had bevolen in West-Beiroet en met zijn leger ter plaatse was. Hij kreeg soms de bijnaam "Mister Settlement" omwille van het feit dat hij het aantal Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever (illegaal volgens het internationaal recht) sterk uitbreidde.[3] Sharon werd leider van de Likoedpartij in 2000. Zijn bezoek in september van dat jaar aan de Tempelberg in Jeruzalem met een leger veiligheidsmensen deed de tweede Intifada ontvlammen.
Een jaar later, in 2001, werd hij premier van Israël.

Sharon trok in 2005 het Israëlisch leger, de politie en overige ambtenaren, alsmede alle Joodse bewoners (uiteindelijk onder dwang) uit de Gazastrook, teneinde het gebied onder zelfbestuur van de overige (niet-Joodse) Gaza-bewoners over te dragen.

Nieuwe Israëlische nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever zouden gebouwd en uitgebreid worden en er werd verder gebouwd aan de Israëlische Westoeverbarrière.

Nadat de premier in januari 2006 een zware hersenbloeding had gekregen, verkeerde hij in comateuze toestand. Sharon kwam in een voortdurende vegetatieve status terecht en werd uit zijn premierschap ontheven. Tot zijn dood in 2014 ontwaakte hij niet meer.

Familie

[bewerken | brontekst bewerken]

Ariel Sharon was sinds 2000 voor de tweede maal weduwnaar – Lily, de zus van Margalith (zijn eerste vrouw, die omkwam bij een auto-ongeluk), werd zijn tweede echtgenote – en moeder van drie zonen. Zijn tweede zoon, Omri, was parlementslid en de jongste, Gilad, econoom en zakenman. De oudste, Goer, kwam in 1967 (op 11-jarige leeftijd) om bij een wapenongeluk. Gilad woont op Sharons boerderij en was met zijn vader een verdachte in een corruptiezaak (zie verder bij "Politieke loopbaan").

Militaire loopbaan

[bewerken | brontekst bewerken]

Ariel Sharon bereikte de rang van generaal in het Israëlisch defensieleger (IDF) en diende onder meer in de oorlogen van 1967 en 1973.

In 1942, op veertienjarige leeftijd, ging hij bij de Haganah, de Joodse voorloper van het IDF. Toen in 1948 de staat Israël uitgeroepen werd, was Sharon aanvoerder van een peloton van de Alexandroni-brigade. Hij raakte gewond in de Tweede slag bij Latrun. In 1951 begon hij met een studie geschiedenis en cultuur van het Midden-Oosten aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem. Anderhalf jaar later, in 1953, werd hij door David Ben Gurion gevraagd om terug te keren naar het leger en hoofd te worden van een speciale nieuwe eenheid 'Unit 101'. Daarmee voerde Sharon in 1953 een aanval uit op het vluchtelingenkamp El-Bureij in de Gazastrook, en werd in oktober een bloedbad aangericht in het Palestijnse dorpje Qibya. Bij die aanval werden meer dan zestig Palestijnse burgers door de eenheid van Sharon gedood. Eenheid 101 werd later samengevoegd met een andere eenheid, die doorging met het aanvallen van toenmalig Jordaans grondgebied.[4]

Sharon (links) met David Ben-Gurion (midden) in 1957

Een incident in de Suezcrisis van 1956, waarbij Sharon tegen zijn orders inging om de Mitlapas te veroveren, kostte aan veertig soldaten van zijn eenheid het leven. Sharon wachtte hier niet op versterkingen, maar besloot meteen aan te vallen. Het voorval wordt door veel commentatoren gezien als tekenend voor een karaktertrek van Sharon: impulsiviteit. De aanval mislukte, en dat schaadde zijn carrière een aantal jaren.

Van 1958 tot 1962 was Sharon commandant van een infanteriebrigade en studeerde hij tegelijkertijd rechten aan de Universiteit van Tel Aviv. Tijdens de Zesdaagse Oorlog in 1967 klom Sharon op tot generaal. Hij leidde een belangrijke divisie in gevechten om de Sinaï. In 1969 werd Sharon hoofd van het Zuidelijke Commando van het Israëlisch leger, waarbij hij ook verantwoordelijk was voor de Israëlische bezetting van de Gazastrook.

Tijdens de Jom Kipoeroorlog in 1973 lukte het Sharon een doorbraak door het Egyptische front te forceren en daarna het Suezkanaal over te steken, waarbij hij weer militaire orders negeerde: hij drong een heel eind Egypte binnen. Deze actie werd beschouwd als beslissend voor de afloop van de oorlog met Egypte[5] en maakte van hem een oorlogsheld in de ogen van veel Israëliërs. In februari 1974 verliet hij het leger.

Politieke loopbaan

[bewerken | brontekst bewerken]

Na zijn afzwaaien richtte Sharon een politieke partij op: Shlomzion (= Vrede voor Zion). Zijn programma: van Jordanië een Palestijnse staat maken. Een groot succes werd het niet: bij de verkiezingen van 1977 behaalde ze twee zetels in de Knesset, het Israëlisch parlement. Sharon werd echter opgenomen in de rechtse coalitie van Menachem Begin. Zijn partij ging al snel in de Likoedpartij op.

Van 1977 tot 1981 was Sharon minister van Landbouw en van 1981 tot 1983 van Defensie.

Sabra en Shatila

[bewerken | brontekst bewerken]
Sharon (rechts), met de Amerikaanse minister van Defensie Caspar Weinberger

Onder zijn ministerschap viel Israël in 1982 het zuiden van Libanon binnen om daar bases van Palestijnse milities aan te vallen. Sharon gaf de falangisten de vrije hand in de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila. Die werden omsingeld door het Israëlische leger, zodat de vluchtelingen niet weg konden. De Falangisten, sinds 1978 getraind door Israël,[6] vermoordden naar schatting van het Rode Kruis zo'n 2750 personen (andere schattingen zijn 460 tot 3500 doden), onder wie veel vrouwen en kinderen.

Een Israëlische onderzoekscommissie – de commissie-Kahane – oordeelde dat Sharon indirect schuldig was, voornamelijk wegens nalatigheid. Hij moest dan ook aftreden als minister van Defensie, en bleef slechts aan als minister zonder portefeuille in het Kabinet-Begin.[7] Het voorval leverde blijvende schade op voor de reputatie van Sharon. In 2002 klaagde een rechter in België hem aan voor oorlogsmisdaden. België had een Genocidewet, waardoor elke oorlogsmisdaad, waar ook ter wereld gepleegd, in dat land voor de rechter kon worden gebracht. Na het wijzigen van de wet, voornamelijk onder Amerikaanse en Israëlische druk, waardoor er voor een aangifte een band met België aangetoond dient te worden, werd de zaak tegen Sharon in juni 2002 niet-ontvankelijk verklaard.

Andere ministerposten

[bewerken | brontekst bewerken]

Van 1983 tot 1984 was Sharon minister zonder portefeuille. Van 1984 tot 1990 minister van handel en industrie, van 1990 tot 1992 van huisvesting. Onder zijn leiding werden vele huizen gebouwd voor Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Tijdens de regering van Yitzhak Rabin was Sharon geen minister, maar hij keerde in 1996 terug onder Benjamin Netanyahu als minister van Infrastructuur (tot 1998). Van 1999 tot 2000 was hij minister van Buitenlandse Zaken. Hierna werd hij leider van de Likoedpartij.

Tweede Intifada

[bewerken | brontekst bewerken]

Op verkiezingscampagne op 28 september 2000 bezocht Sharon de Westmuur en de Tempelberg (de heiligste plaats in het jodendom), waaronder de Al-Aqsamoskee en de Rotskoepel. Hij werd hierbij omringd door zo'n duizend veiligheidsagenten. Palestijnen op de Tempelberg begonnen hierop met demonstraties waarbij met stenen gegooid werd. Vier van hen werden de dag daarop neergeschoten.[8] De tweede Intifada was hiermee een feit. Deze zou vijf jaar duren.

Premierschap

[bewerken | brontekst bewerken]
Sharon (rechts) met de Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld

In 2001 werd Sharon in de laatste directe premiersverkiezingen van de staat Israël verkozen tot minister-president. Hij ging een brede, rechtse coalitie aan met de Arbeidspartij-Meemad en twee ultraorthodoxe partijen. Daartussenin, meer bepaald in 2002, was hij ook even minister van Binnenlandse Zaken.

Zijn tweede regering vormde hij na een verkiezingsoverwinning via het lijstsysteem, waar men in Israël inmiddels op was teruggevallen. De regering-Sharon II bestond aanvankelijk uit de Likoed (40 zetels), de seculiere Shinuipartij (15 zetels), de Nationale Unie (7 zetels) en de NRP (6 zetels).

Gedurende 2004 werden achtereenvolgens de Nationale Unie en Shinui uit de regering gezet. De eerste was tegen het plan-Sharon voor terugtrekking uit de Gazastrook, de tweede stemde tegen de begroting voor 2005. Ook parlementsleden van zijn eigen partij en de NRP lagen dwars bij het plan tot terugtrekking uit de Gazastrook. Een NRP-minister stapte op en een Likoedminister werd ontslagen. In december werden ook de ministers van Shinui uit de coalitie gezet, nadat deze fractie tegen de begroting van de regering-Sharon gestemd had. Begin 2005 slaagde Sharon erin zijn minderheidsregering een nieuwe meerderheid te geven. De Israëlische Partij van de Arbeid-Meemad (19 zetels), trad opnieuw toe tot de regering. De alliantie Verenigd Thora Jodendom (5 zetels) viel uit elkaar over de toetreding tot de coalitie toen de ene fractie, Agoedat Jisraël, tot de regering toetrad (onderminister met eigen portefeuille) en de andere, Degel Hathora, slechts op proef in de coalitie zitting nam.

Onderzoek naar corruptie

[bewerken | brontekst bewerken]

Op 28 maart 2004 diende de Israëlische staatsadvocate Edna Arbel een ontwerpaanklacht in tegen premier Ariel Sharon bij procureur-generaal Menachem Mazuz ('Mani') met het advies Sharon aan te klagen wegens corruptie. Sharon werd verdacht van het aannemen van steekpenningen van een bevriend zakenman, en dit in ruil voor hulp bij een internationaal project van diezelfde zakenman, waarbij ook Sharons zoon betrokken zou zijn. De meeste overtredingen zou Sharon gedaan hebben in zijn voormalige functie als minister van Buitenlandse Zaken in de regering-Netanyahu. Op 15 juni 2004 verklaarde het Israëlische hooggerechtshof de zaak echter niet ontvankelijk wegens gebrek aan bewijs.

Op 28 augustus 2005 werd Sharons zoon Omri officieel in beschuldiging gesteld voor corruptie. Hij werd verdacht van het opzetten van fictieve bedrijven om illegale bijdrages aan de verkiezingscampagne in 1999 van zijn vader te verbergen. Tijdens die verkiezingen won Ariel Sharon het voorzitterschap van de Likoedpartij en werd hij haar kandidaat om eerste minister te worden. Omri Sharon werd veroordeeld tot negen maanden gevangenisstraf.[9]

Gazaplan

[bewerken | brontekst bewerken]
Cartoon van Carlos Latuff over het plan voor vrede van Sharon

Op 4 februari 2004 publiceerde Sharon een plan dat grotendeels de terugtrekking van Israël uit de Gazastrook beoogde, omdat hij stelde dat aan een onafhankelijke Palestijnse staat niet viel te ontkomen. De ongeveer 7500 kolonisten die er woonden moesten verplicht vertrekken. Het plan voorzag ook in de opgave van vier nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever, maar tevens de annexatie van zes nederzettingen. Toenmalig Amerikaans president George W. Bush steunde het plan.

In Israël werd het plan echter met gemengde gevoelens ontvangen: volgens peilingen was een ruime meerderheid van de bevolking vóór ontruiming, maar de machtige kolonistenbeweging was furieus tegen het plan.

Een raadgevend referendum van de leden van Sharons Likoedpartij op 2 mei 2004 wees het plan af. Op de dag van het referendum werden in de Gazastrook een zwangere Israëlische en haar vier dochtertjes van respectievelijk 11, 9, 7 en 2 jaar bij een aanslag vermoord. Peilingen die vooraf werden gehouden wezen op een waarschijnlijke, doch aanzienlijk kleinere, nederlaag voor Sharon. Na het afkeuren door zijn partijleden en enig beraad, besloot Sharon hoe dan ook zijn plannen door te zetten. Dit besluit leidde tot een regelmatige ondermijning van de regering in de Knesset. Sharon werd door deze actie door veel kolonisten en ultraorthodoxe joden als een 'verrader' gezien. Permanente bewaking was noodzakelijk, niet alleen tegen aanslagen door Palestijnen, maar evengoed om Sharon te beschermen tegen een mogelijke aanslag van een rechtse Israëliër.

Op 26 oktober 2004 werd in de Knesset over het plan gestemd. Het "plan-Sharon" voor de volledige ontruiming van de Gazastrook van Israëlische nederzettingen en van het noordelijkste gedeelte van Samaria werd aangenomen met 67 stemmen voor, 45 stemmen tegen en 7 onthoudingen. Direct na de stemming werden een minister en een onderminister van zijn partij ontslagen, omdat zij tegen die terugtrekking hadden gestemd.

In de zomer van 2005 werd Sharon vervloekt tot de dood door enkele ultrarechtse rabbijnen. Een zogenaamd pulsa denura (Aramees voor vuurslag) werd over hem uitgesproken.[10]

Kadima

[bewerken | brontekst bewerken]

Eind 2005 stapte Sharon uit de Likoedpartij en richtte een nieuwe partij op, Kadima (Hebreeuws voor "voorwaarts") geheten. Deze kreeg de steun van Shimon Peres, die de verkiezing om het leiderschap van de Arbeiderspartij verloren had. In januari 2006 kreeg Kadima in de peilingen steun van ongeveer 40% van de kiezers. De verkiezingen voor de Knesset waren op 28 maart 2006. Daar behaalde de partij 29 zetels: slechter dan verwacht. Maar Kadima werd alsnog de grootste partij in Israël. Sharon was echter geen kandidaat voor de Knesset bij deze verkiezingen, omdat hij zijn kandidatuur niet kon stellen omwille van zijn comateuze toestand.

Laatste levensjaren en dood

[bewerken | brontekst bewerken]

Op 17 december 2005 kreeg Sharon een lichte beroerte en werd hij voor korte tijd opgenomen. Nog geen maand later, op 4 januari 2006, werd hij nogmaals opgenomen in het Hadassah-ziekenhuis in Jeruzalem, ditmaal met een ernstige hersenbloeding. Pas na een operatie van zeven uur werd de bloeding gestopt. Twee dagen later, op 6 januari, kreeg Sharon echter opnieuw een hersenbloeding en werd hij nogmaals geopereerd. Hij werd drie dagen in een kunstmatige coma gehouden om de druk op zijn hersenen te kunnen verlagen.

Op 9 januari 2006 werd Sharon bijgebracht. Hij kon zelfstandig ademen en reageerde op pijnprikkels in zijn rechterzijde. Hij opende zijn ogen echter niet en kwam niet bij bewustzijn. Sharon onderging een nieuwe operatie op 15 januari, waarbij hij een tracheotomie onderging. Sindsdien is Sharon niet meer bij kennis geweest, maar hij werd wel in leven gehouden.

Ehud Olmert nam zijn taken sinds 4 januari waar. Op 11 april 2006 werd door de Israëlische regering officieel besloten dat het premierschap van Sharon eindigde. Hij werd permanent ongeschikt verklaard om zijn ambt uit te oefenen, omdat hij sinds 4 januari in coma lag. De Israëlische wet bepaalt dat in een dergelijk geval binnen honderd dagen een permanente vervanger moet worden aangewezen. Daarom werd Olmert officieel de opvolger van Ariel Sharon als eerste minister van Israël.

Op 28 mei 2006 werd Sharon van het Hadassah-ziekenhuis overgeplaatst naar een kliniek in Tel Aviv, waar men hem langdurige zorg kon bieden. De kans dat hij uit zijn coma zou ontwaken, werd erg klein geacht. Volgens medisch specialisten was door de beroerte zijn cognitieve vermogen aangetast. Op 12 november 2010 werd Sharon uit de kliniek naar huis overgebracht om sindsdien thuis verzorgd te worden. Op 1 januari 2014 liet de Israëlische krant Haaretz weten dat de toestand van Ariel Sharon verslechterde en dat hij de dood nabij was.[11] Hij overleed uiteindelijk tien dagen later, op 11 januari 2014, na acht jaar in coma te hebben gelegen.[12][13]

Trivia

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Ariel Sharon was ook bekend onder het verkleinwoord van zijn naam: Arik (Hebreeuws: אַריק).

Literatuur

[bewerken | brontekst bewerken]
  • (en) Eyal Weizman: Hollow land, Israel's Architecture of Occupation, Verso, 2007, 318 p. ISBN 9781844678686
  • J. Boef: Ariel Sharon. Koning van Israël, Aspekt-Biografie, 2005
[bewerken | brontekst bewerken]
Voorganger:
Benjamin Netanyahu 		Leider van de Likoedpartij
1999–2005 		Opvolger:
Benjamin Netanyahu
Voorganger:
Menachem Begin 		Minister van Defensie
1981–1983 		Opvolger:
Moshe Arens
Voorganger:
n.v.t. (stichter ervan) 		Leider van de Kadimapartij
2005–2006 		Opvolger:
Ehud Olmert
Zie de categorie Ariel Sharon van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ariel_Sharon&oldid=67528135"