Ehecha Ygarata reñoiha

[[File:Ship diagram-numbers.svg|thumb|341px|Ygarata vorekuekuéra ojeiporuvéva:<br>
{| width="100%"
|- valign="top"
|
1.- [[Jehekuavoha (ygarata)|Jehekuavoha]]<br>
2.- [[Ygaruguái]]<br>
3.- [[Kuitaguyry]]<br>
|
4.- [[Ygarye]]<br>
5.- [[Ygasã]]<br>
6.- [[Ygatĩ yguy]]<br>
|
7.- [[Ygatĩ]]<br>
8.- [[Yga ape]]<br>
9.- [[Mba'epururã yvateve]]
|}]]

'''Ygarata''' ha'e [[Jereraha|mba'eguerahaha]] [[y]] ape rupi ohóva. Ygarata ituichave ha ipohyive [[yga]] ha [[Kanóa|kanóagui]], ojeiporu va'erã ysyry hypýva ha yguasúpe. Jepivénte jahecha umi omba'egueraháva, osẽvo peteĩ [[Ygarupa|ygarupágui]] omoguahẽ mombyry hag̃ua mba'e opaichagua, jepémo ikatu jahecha avei umi oporogueraháva ha umi ikatúva [[Ñorairõ ýpe|ojeiporu ñorairõhápe]].

Ygaratakuéra mba'e opaichaguágui ijapopyre, py'ỹinte oĩ umi [[Yvyra|yvyrágui]], [[Kuarepoti|kuarepotígui]] térã [[Itavera raju|itavera rajúgui]] (''fibra de vidrio''). Hete guy ikarapãmi ha inandi, oñembopohyijojávo, upéicha ikatu opyta ýpe oñapymi'ỹre.<ref>{{Cita web|url=https://definicion.de/barco/|título=Definición de barco - Definicion.de|fechaacceso=2022-10-05|sitioweb=Definición.de|idioma=es}}</ref>. Umi ñorairõhápe ojeiporúva apytépe jajuhu [[marãmbotayga]], [[ygarata pepo'atãrupa]] ha sapy'ánte ikatu ñamoĩ ijapytépe umi [[yga yguypegua]].

Ary 2016 jave, ojeikuaa oĩhague hetave 49&nbsp;000 ygarata omba'egueraháva yvy ape ári.<ref>{{cite web| url = https://unctad.org/en/pages/PublicationWebflyer.aspx?publicationid=2563| title = UNCTAD Review of maritime transport 2019, p. 37}}</ref>

== Marandeko ==
[[File:Maler der Grabkammer des Menna 013.jpg|thumb|Ygarata yvyrágui ijapopyre [[Ehíto Ymaguare]] peguáva.]]
[[File:Fragata Numancia.jpg|thumb|Peteĩ [[marãmbotayga]] 1864 pegua.]]
[[File:NSsavannah-1962.jpg|thumb|NS Savannah, ygarata peteĩha oiporukuaáva [[tumingue'a mbaretekue]] omýi hag̃ua.]]
Yvypóra oiporúma va'ekue yga ha kanóa opaichagua ojapo amo 10&nbsp;000 ary, yvyrágui ijapopyre ha oho hikuái y rupi oñemongu'évo yvytúre térã ygakuita poruhápe (ygajyva, yvyra puku peteĩ ijapy ipemíva). Ygarata katu ysyrýpe ojeiporuraẽ [[Ehíto Ymaguare|Ehíto Ymaguarépe]] ojapo 6&nbsp;000 ary ha yguasúpe ojeiporuraẽ [[Suméria|Sumériape]] ojapo 4&nbsp;500 ary. Umi [[Austronésia]] peguáva oparupi [[Oseanía]] guive [[Mandagaka]] peve oñemosarambi oiporúvo ygarata yvyra'i ijapopyre, ojapo 4&nbsp;000 ary.<ref name="Doran1974">{{Cite journal |last=Doran |first=Edwin Jr. |date=1974 |title=Outrigger Ages |url=http://www.jps.auckland.ac.nz/document//Volume_83_1974/Volume_83%2C_No._2/Outrigger_ages%2C_by_Edwin_Doran_Jnr.%2C_p_130-140/p1 |journal=The Journal of the Polynesian Society |volume=83 |issue=2 |pages=130–140 |access-date=2019-09-29 |archive-date=2020-01-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200118071139/http://www.jps.auckland.ac.nz/document/Volume_83_1974/Volume_83,_No._2/Outrigger_ages,_by_Edwin_Doran_Jnr.,_p_130-140/p1 |url-status=dead }}</ref>

Amo [[Para Yvy mbytépe|yguasu Mediterráneope]], ary 1&nbsp;200 Kirito mboyve jave (ojapo 3&nbsp;200 ary), umi [[Fenísia]] retãygua oñepyrũ oguahẽ oparupi omba'eñemúvo ha ojapóvo hekoharã pyahu ygarata mbarete poruhápe. [[Gyrésia Ymaguare]] ha [[Rróma Mburuvi]] avei upéicha ojapo, oñemomba'ehetavévo ha oñembotuichávo hetãnguéra.

[[Ára Mbytegua]] pukukuévo, oñemotenonde umi [[Mburuvi visantíno]] peguáva, [[vikingokuéra]], [[Hapõ]] ha [[Chína]] meguáva, ko'ãva katu omopu'ã ygarata retakue tuichavéva yvy ape ári oiko peve [[Ñorairõ Guasu Peteĩha]], ha'e va'ekue ygarata aty karai [[musulmã]] [[Zheng He]] omyakãva, ojeikuaaite ichupe ohohague mombyryite 7 jey yguasu rupive, ary 1405 ha 1433 apytépe, [[Ming ñemoñanga]] oñepyrũmikuévo.

[[Ho'árõguare Constantinopla|Ho'árõguare tavaguasu Constantinopla]] opávove pe [[Mburuvi visantíno]] ary 1453 jave, ha [[Kiritóval Kolõ]] [[Oguahẽrõguare Kiritóval Kolõ Amérikape|oguahẽvo]] [[Amérika]]-pe ary 1492 jave, oñepyrũ ára pukukue jaheróva [[Ára Ko'ãgagua]], upe jave umi tetã Európa peguáva heta [[Ñorairõ ýpe|oñorairõ ýpe]] oiporúvo ygarata, ogueraha va'ekue [[itaju]], yvyra hepy ha kuarepoti opaichagua Amérikagui Európape omopu'ãvo hekoharã ha táva pyahu oparupi yvy ape ári, ha ogueraha mbaretépe umi [[Áfrika]] peguáva toiko hag̃ua hembiguaikuéra ramo.<ref name="Wikiwix">{{Cite web |title=The Columbian Exchange |url=http://www.learnnc.org/lp/editions/nchist-twoworlds/1866 |url-status=dead |archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110726194333/http://www.learnnc.org/lp/editions/nchist-twoworlds/1866 |archive-date=2011-07-26 |website=The University of North Carolina}}</ref>

Oiko rire [[Mba'aporeko Ñepu'ã]] (jaheroháicha ára pukukue 1760 guive 1840 peve [[Európa|Európape]] ha [[Tetãvore Joapykuéra|Tetãvore Joapykuérape]]), ojeiporuraẽ umi [[ygarata omotimbóva]] (oipurúva [[y timbo]] ipya'eve hag̃ua), upe guive ojehecha ygarata pyahúva opaichagua, ituichavéva ha imbaretevéva. Opaite haimete [[marandeko]] pukukuévo, hepy'ỹve ha pya'eve oñemba'eguerahávo ygarata poruhápe (oĩmarõ haperã y rupive ojeikuaámava). [[Mba'yjua]] (''ferrocarril'') sa'ary XIX ha [[pepo'atã]] (''aviõ'') sa'ary XX añoite umi omoambue upéva.

== Mandu'apy ==
{{reflist}}

== Joajuha ==
{{commonscat|Ship}}

[[Ñemohenda:Jereraha]]