İçeriğe atla

Mart Katliamı: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Khutuck Bot (mesaj | katkılar)
k Bot: Kaynak ve içerik düzenleme (hata bildir)
SpdyBot (mesaj | katkılar)
k →‎Kaynakça: Bot: kaynak ve şablon dz. (hata bildir)
 
(14 kullanıcı tarafından yapılan 29 ara revizyon gösterilmiyor)
25. satır: 25. satır:
|notlar =
|notlar =
}}
}}
{{Diğer anlamı|Bakü Katliamı (anlam ayrımı)}}
{{Diğer anlamı2|Bakü Katliamı}}
'''Mart Olayları''' ya da '''Mart Katliamı'''<ref>Journal of the Royal Central Asian Society, 1922: ''The gentle Armenian had in the previous March massacred about 9000 Tartars''</ref><ref>{{Kitap kaynağı|son=Swietochowski |ilk=Tadeusz |yazarurl = |yardımcıyazarlar=Collins, Brian C. |yıl= |başlık=Historical dictionary of Azerbaijan |yayımcı=Rowman & Littlefield |yer=1999 |id=ISBN 0-8108-3550-9, 9780810835504 |dil = İngilizce | alıntı=''Even after the Azeri leaders accepted the authority of the Soviets over Baku, the Dashnakists among whom were many refugees from Turkey, staged the massacre of the city's Muslims''}}</ref> ([[Azerice]]: ''Mart Hadisələri'' ya da ''Mart Soyqırımı''), 30 Mart 1918 - 2 Nisan 1918 tarihleri arasında [[Bakü]] şehri ve civarında [[Bakü Sovyeti]] ve [[Ermeni Devrimci Federasyonu]] kuvvetlerinin [[Müsavat Partisi]] ve [[Kafkas Süvari Tümeni]] (''Dikaya Diviziya'') arasında meydana gelen çatışmalar. Çatışma sırasında [[Azeriler|Azeri]] sivillere yönelik katliam yaşanmış ve olayların sonucunda Azeri ve diğer müslüman halk mensuplarından 3.000<ref>The New York Times marks a less number: "2000 killed and 3000 wounded in struggle between Russians and Mussulmans. Mussulmans and Bolshevist forces are engaged in a deadly conflict at Baku, on the Caspian Sea." Baku in flames as battle rages (Associated press) // New York Times, May 20, 1918, Monday, page 2. query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F50D11FC3D5A11738DDDA90A94DD405B888DF1D3</ref><ref>"In March 1918, in an effort to seize Baku from local Muslim forces, Soviet Bolsheviks made a pact with the Armenian nationalist Dashnak party. In an orgy of violence that followed, between 3,000 and 3,500 Muslims were massacred." PLAYING THE "COMMUNAL CARD": Communal Violence and Human Rights / Human Rights Watch, http://hrw.org/reports/1995/communal/#P985_418640 {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121011042435/http://www.hrw.org/reports/1995/communal/#P985_418640 |tarih=11 Ekim 2012 }}</ref> ila 12.000 kişinin<ref>"New Republics in the Caucasus", ''The New York Times Current History'', v. 11 no. 2 (March 1920), p. 492</ref><ref>"The results of the March events were immediate and total for the Musavat. Several hundreds of its members were killed in the fighting; up to 12,000 Muslim civilians perished; thousands of others fled Baku in a mass exodus". Michael Smith. "Anatomy of Rumor: Murder Scandal, the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku, 1917-1920", ''Journal of Contemporary History'', Vol 36, No. 2, (Apr. 2001), p. 228</ref><ref>James B. Minahan. ''Miniature Empires: A Historical Dictionary of the Newly Independent States'', Greenwood Press, 1998, ISBN 0-313-30610-9, p. 22: ''"The tensions and fighting between the Azeris and the Armenians in the federation culminated in the massacre of some 12,000 Azeris in Baku by radical Armenians and Bolshevik troops in March 1918"''</ref> öldürüldüğü aktarılmıştır.<ref>Michael Smith. "Anatomy of Rumor: Murder Scandal, the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku, 1917-1920", ''Journal of Contemporary History'', Vol 36, No. 2, (Apr. 2001), p. 228</ref><ref name="Smith">{{Rus}} [http://www.sakharov-center.ru/publications/azrus/az_004.htm Michael Smith. "Azerbaijan and Russia: Society and State: Traumatic Loss and Azerbaijani National Memory"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110310011358/http://www.sakharov-center.ru/publications/azrus/az_004.htm |tarih=10 Mart 2011 |tarih=10 Mart 2011 }}</ref>


'''Mart Katliamı'''<ref>Journal of the Royal Central Asian Society, 1922: ''The gentle Armenian had in the previous March massacred about 9000 Tartars''</ref><ref>{{Kitap kaynağı|son=Swietochowski |ilk=Tadeusz |yazarurl = |eşyazarlar=Collins, Brian C. |yıl= |başlık=Historical dictionary of Azerbaijan |yayımcı=Rowman & Littlefield |yer=1999 |tanıtıcı=ISBN 0-8108-3550-9, 9780810835504 |dil = İngilizce | alıntı=''Even after the Azeri leaders accepted the authority of the Soviets over Baku, the Dashnakists among whom were many refugees from Turkey, staged the massacre of the city's Muslims''}}</ref> ({{Dil|az|Mart qətliamı}}) veya daha az yaygın olarak '''Mart Olayları''' ({{Dil|az|Mart hadisələri}}), 30 Mart 1918 - 2 Nisan 1918 tarihleri arasında [[Bakü]] şehri ve civarında [[Bakü Sovyeti]] ve [[Ermeni Devrimci Federasyonu]] kuvvetlerinin [[Müsavat Partisi]] ve [[Kafkas Süvari Tümeni]] (''Dikaya Diviziya'') arasında meydana gelen çatışmalar. Çatışma sırasında [[Azeriler|Azeri]] sivillere yönelik katliam yaşanmış ve olayların sonucunda Azeri ve diğer müslüman halk mensuplarından 3.000<ref>The New York Times marks a less number: "2000 killed and 3000 wounded in struggle between Russians and Mussulmans. Mussulmans and Bolshevist forces are engaged in a deadly conflict at Baku, on the Caspian Sea." Baku in flames as battle rages (Associated press) // New York Times, May 20, 1918, Monday, page 2. query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F50D11FC3D5A11738DDDA90A94DD405B888DF1D3</ref><ref>"In March 1918, in an effort to seize Baku from local Muslim forces, Soviet Bolsheviks made a pact with the Armenian nationalist Dashnak party. In an orgy of violence that followed, between 3,000 and 3,500 Muslims were massacred." PLAYING THE "COMMUNAL CARD": Communal Violence and Human Rights / Human Rights Watch, http://hrw.org/reports/1995/communal/#P985_418640 {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20121011042435/http://www.hrw.org/reports/1995/communal/#P985_418640 |tarih=11 Ekim 2012 }}</ref> ila 12.000 kişinin<ref>"New Republics in the Caucasus", ''The New York Times Current History'', v. 11 no. 2 (March 1920), p. 492</ref><ref>"The results of the March events were immediate and total for the Musavat. Several hundreds of its members were killed in the fighting; up to 12,000 Muslim civilians perished; thousands of others fled Baku in a mass exodus". Michael Smith. "Anatomy of Rumor: Murder Scandal, the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku, 1917-1920", ''Journal of Contemporary History'', Vol 36, No. 2, (Apr. 2001), p. 228</ref><ref>James B. Minahan. ''Miniature Empires: A Historical Dictionary of the Newly Independent States'', Greenwood Press, 1998, ISBN 0-313-30610-9, p. 22: ''"The tensions and fighting between the Azeris and the Armenians in the federation culminated in the massacre of some 12,000 Azeris in Baku by radical Armenians and Bolshevik troops in March 1918"''</ref> öldürüldüğü aktarılmıştır.<ref>Michael Smith. "Anatomy of Rumor: Murder Scandal, the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku, 1917-1920", ''Journal of Contemporary History'', Vol 36, No. 2, (Apr. 2001), p. 228</ref><ref name="Smith">{{Rus}} [http://www.sakharov-center.ru/publications/azrus/az_004.htm Michael Smith. "Azerbaijan and Russia: Society and State: Traumatic Loss and Azerbaijani National Memory"] {{Webarşiv|url=https://web.archive.org/web/20110310011358/http://www.sakharov-center.ru/publications/azrus/az_004.htm |tarih=10 Mart 2011 }}</ref>
[[Azerbaycan]] devlet başkanı [[Haydar Aliyev]]'in 26 Mart 1998 tarihli bildirisi ile 31 Mart "[[Azerbaycanlıların Soykırım Günü]]" kabul edilmiştir.<ref>[http://www.azadliq.org/content/article/1564970.html Azadlıq Radiosu. "Azərbaycanda soyqırım günü qeyd edilir"], 31 Mart, 2009</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.1news.com.tr/azerbaycan/kulturyasham/20110331052021487.html |başlık=1news.com.tr, ''Kuveyt'te 31 Mart – Azerbaycanlıların soykırım günü ile ilgili basın açıklaması yapıldı'', 31.03.2011 |erişimtarihi=13 Ağustos 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110402015017/http://www.1news.com.tr/azerbaycan/kulturyasham/20110331052021487.html |arşivtarihi=2 Nisan 2011 |ölüurl=yes }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.1news.com.tr/azerbaycan/kulturyasham/20110331010355353.html |başlık=1news.com.tr, ''Birleşik Arap Emirliklerindeki Azerbaycan diasporası 31 Mart Soykırımı Günü ile ilgili açıklama yaptı'', 31.03.2011 |erişimtarihi=13 Ağustos 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110402014802/http://www.1news.com.tr/azerbaycan/kulturyasham/20110331010355353.html |arşivtarihi=2 Nisan 2011 |ölüurl=yes }}</ref><ref>[http://www.haber3.com/31-mart-azerbaycan-turklerinin-soykirim-gunu-azerbaycanin-kars-baskonsolosu-sule-738838h.htm haber3.com, ''31 Mart Azerbaycan Türklerinin Soykırım Günü'', 29.03.2011]</ref><ref>[http://www.erzurumgazetesi.com.tr/default.asp?page=haber&id=52131 erzurumgazetesi, ''31 Mart 1918 Azerbaycanlıların Soykırım Günü'', 31 Mart 2011]</ref>

Katliamı, [[Azerbaycan]] tarafından resmen ''[[soykırım]]'' olarak tanınmaktadır.<ref name="decree">[[wikisource:Decree of President of Republic of Azerbaijan about genocide of Azerbaijani people|Decree of President of Republic of Azerbaijan about genocide of Azerbaijani people, March 1998]]</ref><ref>{{Web kaynağı|url=http://assembly.coe.int/main.asp?Link=/documents/workingdocs/doc01/edoc9066.htm|başlık=PACE Written Declaration, "Recognition of the genocide perpetrated against the Azeri population by the Armenians", Parliamentary Assembly of the Council of Europe, Doc. 9066 2nd edition, 14 May 2001|arşivtarihi=7 Haziran 2007|arşivurl=https://web.archive.org/web/20070607184434/http://assembly.coe.int/main.asp?Link=%2Fdocuments%2Fworkingdocs%2Fdoc01%2Fedoc9066.htm|ölüurl=evet}}</ref> Azerbaycan Devlet Başkanı [[Haydar Aliyev]]'in 26 Mart 1998 tarihli bildirisi ile 31 Mart "[[Azerbaycanlıların Soykırımı Günü]]" kabul edilmiştir.<ref>[http://www.azadliq.org/content/article/1564970.html Azadlıq Radiosu. "Azərbaycanda soyqırım günü qeyd edilir"], 31 Mart, 2009</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.1news.com.tr/azerbaycan/kulturyasham/20110331052021487.html |başlık=1news.com.tr, ''Kuveyt'te 31 Mart – Azerbaycanlıların soykırım günü ile ilgili basın açıklaması yapıldı'', 31.03.2011 |erişimtarihi=13 Ağustos 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110402015017/http://www.1news.com.tr/azerbaycan/kulturyasham/20110331052021487.html |arşivtarihi=2 Nisan 2011 |ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.1news.com.tr/azerbaycan/kulturyasham/20110331010355353.html |başlık=1news.com.tr, ''Birleşik Arap Emirliklerindeki Azerbaycan diasporası 31 Mart Soykırımı Günü ile ilgili açıklama yaptı'', 31.03.2011 |erişimtarihi=13 Ağustos 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20110402014802/http://www.1news.com.tr/azerbaycan/kulturyasham/20110331010355353.html |arşivtarihi=2 Nisan 2011 |ölüurl=evet}}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.haber3.com/31-mart-azerbaycan-turklerinin-soykirim-gunu-azerbaycanin-kars-baskonsolosu-sule-738838h.htm |başlık=haber3.com, ''31 Mart Azerbaycan Türklerinin Soykırım Günü'', 29.03.2011 |erişimtarihi=13 Ağustos 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20160311034815/http://www.haber3.com/31-mart-azerbaycan-turklerinin-soykirim-gunu-azerbaycanin-kars-baskonsolosu-sule-738838h.htm |arşivtarihi=11 Mart 2016 |ölüurl=hayır }}</ref><ref>{{Web kaynağı |url=http://www.erzurumgazetesi.com.tr/default.asp?page=haber&id=52131 |başlık=erzurumgazetesi, ''31 Mart 1918 Azerbaycanlıların Soykırım Günü'', 31 Mart 2011 |erişimtarihi=13 Ağustos 2011 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20190225102942/http://www.erzurumgazetesi.com.tr/default.asp?page=haber&id=52131 |arşivtarihi=25 Şubat 2019 |ölüurl=hayır }}</ref>


<center>
<center>
<gallery caption="Guba Soykırımı" perrow="5" widths="150px" heights="115px">
<gallery caption="[[Kuba toplu mezarlığı]]" perrow="5" widths="150px" heights="115px">
Dosya:Guba mass grave 1.jpg|Guba'da öldürülen Azerbaycanlıların kemikleri
Dosya:Guba mass grave 1.jpg
Dosya:Armenian terror in Guba district of Azerbaijan in 1918 - 2.JPG|Guba'da öldürülen Azerbaycanlıların kemikleri
Dosya:Armenian terror in Guba district of Azerbaijan in 1918 - 6.JPG
Dosya:Armenian terror in Guba district of Azerbaijan in 1918 - 3.JPG|Guba'da öldürülen Azerbaycanlıların kemikleri
Dosya:Armenian terror in Guba district of Azerbaijan in 1918 - 5.JPG|Guba'da öldürülen Azerbaycanlıların kemikleri
Dosya:Armenian terror in Guba district of Azerbaijan in 1918 - 4.JPG|Guba'da öldürülen Azerbaycanlıların kemikleri
Dosya:Armenian terror in Guba district of Azerbaijan in 1918 - 6.JPG|Guba'da öldürülen Azerbaycanlıların kemikleri
Dosya:Armenian terror in Guba district of Azerbaijan in 1918 - 7.JPG|Guba'da öldürülen Azerbaycanlıların kemikleri
Dosya:Armenian terror in Guba district of Azerbaijan in 1918.JPG|Guba'da öldürülen Azerbaycanlıların kemikleri
Dosya:Azərbaycanlıların soyqırımını həyata keçirən ermənilər əlehinə mitinq.JPG|Guba'da Ermeniler aleyhine miting
Dosya:Protesto of Genocide of Azerbaijanis.JPG|Guba'da Ermeniler aleyhine miting
</gallery>
</gallery>
</center>
</center>


==Ayrıca bakınız==
==Ayrıca bakınız==
* [[Azerilere yapılan katliamların listesi]]
* [[Azerilere yapılan katliamlar listesi]]
* [[Çocuklara Yardım Bürosu]]


== Kaynakça ==
== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}
{{Kaynakça}}
{{Azerbaycan Halk Cumhuriyeti}}

{{Otorite kontrolü}}


[[Kategori:Rus İç Savaşı]]
[[Kategori:Rus İç Savaşı]]
62. satır: 59. satır:
[[Kategori:1910'larda Osmanlı İmparatorluğu]]
[[Kategori:1910'larda Osmanlı İmparatorluğu]]
[[Kategori:Ermeni savaş suçları]]
[[Kategori:Ermeni savaş suçları]]
[[Kategori:Azerbaycan-Ermenistan Savaşı (1918-1920)]]

18.49, 30 Mayıs 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Mart Olayı
Rusya İç Savaşı

Kaspi gazetesinin Nikolayevski (Müasir İstiklaliyyet) Sokağındaki binası, yangından sonra.
Tarih30 Mart 1918 – 2 Nisan 1918
Bölge
Bakü ve civarı
Sonuç Bolşevik ve Ermeni Devrimci Federasyonunun zaferi. 3.000-12.000 kişi öldürüldü.
Taraflar
Bolşevik
Ermeni Devrimci Federasyonu
Müsavat Partisi
Dikaya Tümeni
Komutanlar ve liderler

Bolşevikler
Taşnaklar

Stepan Şaumyan
Müsavat Partisi
Dikaya Tümeni
Güçler
Bolşevikler
6.000 düzenli asker[1]
Taşnaklar
4.000 milis[1]
Müsavat ve Dikaya Tümeni
10.000 asker ve milis[1]
Kayıplar
3.000 - 12.000 (Siviller dahil)

Mart Katliamı[2][3] (AzericeMart qətliamı) veya daha az yaygın olarak Mart Olayları (AzericeMart hadisələri), 30 Mart 1918 - 2 Nisan 1918 tarihleri arasında Bakü şehri ve civarında Bakü Sovyeti ve Ermeni Devrimci Federasyonu kuvvetlerinin Müsavat Partisi ve Kafkas Süvari Tümeni (Dikaya Diviziya) arasında meydana gelen çatışmalar. Çatışma sırasında Azeri sivillere yönelik katliam yaşanmış ve olayların sonucunda Azeri ve diğer müslüman halk mensuplarından 3.000[4][5] ila 12.000 kişinin[6][7][8] öldürüldüğü aktarılmıştır.[9][10]

Katliamı, Azerbaycan tarafından resmen soykırım olarak tanınmaktadır.[11][12] Azerbaycan Devlet Başkanı Haydar Aliyev'in 26 Mart 1998 tarihli bildirisi ile 31 Mart "Azerbaycanlıların Soykırımı Günü" kabul edilmiştir.[13][14][15][16][17]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c Peter Hopkirk, "Like hidden fire. The Plot to bring down the British Empire", Kodansha Globe, New York, 1994, pp. 281, 283, 287. ISBN 1-56836-127-0
  2. ^ Journal of the Royal Central Asian Society, 1922: The gentle Armenian had in the previous March massacred about 9000 Tartars
  3. ^ Swietochowski, Tadeusz. Historical dictionary of Azerbaijan (İngilizce). 1999: Rowman & Littlefield. ISBN 0-8108-3550-9, 9780810835504. Even after the Azeri leaders accepted the authority of the Soviets over Baku, the Dashnakists among whom were many refugees from Turkey, staged the massacre of the city's Muslims 
  4. ^ The New York Times marks a less number: "2000 killed and 3000 wounded in struggle between Russians and Mussulmans. Mussulmans and Bolshevist forces are engaged in a deadly conflict at Baku, on the Caspian Sea." Baku in flames as battle rages (Associated press) // New York Times, May 20, 1918, Monday, page 2. query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F50D11FC3D5A11738DDDA90A94DD405B888DF1D3
  5. ^ "In March 1918, in an effort to seize Baku from local Muslim forces, Soviet Bolsheviks made a pact with the Armenian nationalist Dashnak party. In an orgy of violence that followed, between 3,000 and 3,500 Muslims were massacred." PLAYING THE "COMMUNAL CARD": Communal Violence and Human Rights / Human Rights Watch, http://hrw.org/reports/1995/communal/#P985_418640 11 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ "New Republics in the Caucasus", The New York Times Current History, v. 11 no. 2 (March 1920), p. 492
  7. ^ "The results of the March events were immediate and total for the Musavat. Several hundreds of its members were killed in the fighting; up to 12,000 Muslim civilians perished; thousands of others fled Baku in a mass exodus". Michael Smith. "Anatomy of Rumor: Murder Scandal, the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku, 1917-1920", Journal of Contemporary History, Vol 36, No. 2, (Apr. 2001), p. 228
  8. ^ James B. Minahan. Miniature Empires: A Historical Dictionary of the Newly Independent States, Greenwood Press, 1998, ISBN 0-313-30610-9, p. 22: "The tensions and fighting between the Azeris and the Armenians in the federation culminated in the massacre of some 12,000 Azeris in Baku by radical Armenians and Bolshevik troops in March 1918"
  9. ^ Michael Smith. "Anatomy of Rumor: Murder Scandal, the Musavat Party and Narrative of the Russian Revolution in Baku, 1917-1920", Journal of Contemporary History, Vol 36, No. 2, (Apr. 2001), p. 228
  10. ^ (Rusça) Michael Smith. "Azerbaijan and Russia: Society and State: Traumatic Loss and Azerbaijani National Memory" 10 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ Decree of President of Republic of Azerbaijan about genocide of Azerbaijani people, March 1998
  12. ^ "PACE Written Declaration, "Recognition of the genocide perpetrated against the Azeri population by the Armenians", Parliamentary Assembly of the Council of Europe, Doc. 9066 2nd edition, 14 May 2001". 7 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ Azadlıq Radiosu. "Azərbaycanda soyqırım günü qeyd edilir", 31 Mart, 2009
  14. ^ "1news.com.tr, Kuveyt'te 31 Mart – Azerbaycanlıların soykırım günü ile ilgili basın açıklaması yapıldı, 31.03.2011". 2 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011. 
  15. ^ "1news.com.tr, Birleşik Arap Emirliklerindeki Azerbaycan diasporası 31 Mart Soykırımı Günü ile ilgili açıklama yaptı, 31.03.2011". 2 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011. 
  16. ^ "haber3.com, 31 Mart Azerbaycan Türklerinin Soykırım Günü, 29.03.2011". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011. 
  17. ^ "erzurumgazetesi, 31 Mart 1918 Azerbaycanlıların Soykırım Günü, 31 Mart 2011". 25 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011.